Een net stadje

We hebben onze moed bijeen gezocht en een kamer geboekt in bruisend Hasselt. De volgende dagen zullen we eens kijken wat die stad zoal te bieden heeft.
Wat meteen al opvalt: Hasselt is netjes, dat is het minste wat je kan zeggen.

En voorlopig ook het enige.

Kameleons zijn gelukkige dieren

Soms zijn steden harmonischer dan je denkt. Opvallend bij voorbeeld hoe op deze foto de kleuren van de autootjes overeenkomen met de kleuren van de daken. Nochtans, auto's en daken hebben zelden rechtstreeks contact en ik denk ook niet dat de eigenaars van de auto's bij de aanschaf ervan hun keuze hebben laten bepalen door de kleur van hun dakbedekking.

In sommige wijken zijn bepaalde kleurencombinaties dus dominant, zoals hier in een perifere wijk in Praag. Ook sommige Luikse buurten hebben zo'n specifiek kleurenpallet: rood en wit, met donkergrijze lijnen en vlakken ertussen.

Bij de kleur van bouwmaterialen, zeker als ze streekeigen zijn, speelt keuze natuurlijk geen doorslaggevende rol. De eigenheid van het materiaal bepaalt de kleur. Maar blijkbaar heeft dit ook een sterke invloed op de kleur voorkeuren van de inwoners.

Zou je zover kunnen gaan te bedenken dat de mensen in de straat van de foto zich dan ook goed voelen in hun wijk ? Waarschijnlijk wel. Het is een ver gevorderd stadium van assimilatie met de buurt, dat doe je niet als je er weg wilt. Vandaar: kameleons moeten gelukkige dieren zijn.

Een rommelig parkje

Hoe komt het dat vele mensen het aangenaam toeven vinden in Barcelona, maar liever niet naar La Louvière hun reis boeken ?

Als ik bij mezelf te rade ga, en dat is bij dergelijke vragen de meest voor de hand liggende bron, denk daarbij vooral aan twee factoren. Zo mag een bepaalde rommeligheid zeker niet ontbreken. Rommeligheid nodigt me uit om het niet zo nauw te nemen met alle maatschappelijke regels en normen. In haar uiterste vorm leidt dit natuurlijk tot regelrechte criminaliteit. Maar in een mildere vorm kun je er een vrijplaats bij voorstellen, in mijn geval waarschijnlijk een uitlaatklep voor opgelopen frustraties. De relaxte houding ten overstaande van regels nodigt me uit om te dromen over wat mogelijk zou kunnen zijn indien we niet gehinderd zouden worden door de welgekende wettelijke beperkingen en praktische, meestal morele, bezwaren. Rommel in de stad spreekt, en dat zegt wel iets over mezelf, mijn romantische kant aan, laat me verdwalen en maakt mijn ziel amoureus. Het is zoals snuisteren in een boekenzaak, ook dat is veel leuker als niet alles netjes op onderwerp of auteur staat. Ik kan me best voorstellen dat dit voor anderen vooral onrust kan betekenen. Het gaat om experimenteren, denken en doen buiten de betreden paden om.

Maar rommel alleen is niet voldoende om de aantrekkingskracht van een stad te verklaren. Indien dit wel zou zijn, dan waren de steden in de jaren ’70 en ’80 niet zo massaal leeggelopen, in tegendeel. Maar de laatste twintig jaar is er veel veranderd. Hoewel niet alle stedelijke ingrepen onverdeelde successen te noemen zijn, stel ik vast dat ook voor mij vele steden pas dan aantrekkelijk geworden zijn. Die omwenteling heeft alles te maken met nieuwe investeringen in de stad, zowel vanwege de overheid, private investeerders, als vanwege de inwoners zelf.

Maar hoe voorkomen we nu dat die nieuwe investeringen de rommeligheid in de stad volledig verdrijft ? Vele stadsprojecten zijn er immers net op gericht om de risico's voor de stedelijke gebruiker zoveel mogelijk in te perken, om rommel om te zetten in orde. Over dit thema, en de consequenties ervan voor de inrichting en het gebruik van de publieke infrastructuur, schreef Iain Borden, professor architectuur en stadscultuur aan het University College van Londen, een artikel dat we terugvinden op Archfarm.

Op de foto: een rommelig parkje in Torino: leuke plek !

Stadsuitbreidingen

Stadsuitbreidingen hoeven niet steeds in de stad plaats te vinden. Onze Belgische kuststeden zijn hier mooie voorbeelden van. In Blankenberge vind je zo een prachtige verzameling art-nouveau villa's van Brusselaars die zich hier in hun tweede verblijf installeerden.

Eerst de adel, later de bourgeoisie, heeft zich reeds langer idyllische kustplaatsjes eigen gemaakt. En wat fijn is aan deze mensen: ze hebben dikwijls lef. Met of zonder geld permitteren ze zich architecturale hoogstandjes waar de volgende generaties nog lang plezier aan kunnen beleven. Hier in Bexhill-on-Sea, in het zuid-Engelse East-Sussex, staat het prachtige De la Warr- paviljoen. Wie meer wil weten, volgt even deze link.

Ik besluit alvast dat de rasterstad reeds van alle tijden was. Veel meer dan een ruimtelijk, is het een mentaal concept, eigen aan de stedeling die zich alle mooie plekjes op aarde eigen, en dikwijls mooier maakt.

Wie zich ook eens zo'n stedeling wil voelen maar daarvoor niet naar Engeland gaat: onze NMBS is nog steeds gul met dagtrips naar de zee. De stad Blankenberge organiseert trouwens geregeld art-nouveau wandelingen. Dit jaar nog op
zondag 2 augustus om 10.00u
zondag 30 augustus om 10.00u
zondag 27 september om 10.00u
zondag 27 december om 10.00u
zondag 30 januari om 10.00u (2010)

Het vertrek van deze wandelingen is telkens aan het Belle Epoque Centrum, Elisabethstraat 24.
De duur van de wandeling is ongeveer 2 uur en de deelname is gratis ! Meer info via deze link.

Wij wensen u nog een prettige vakantie !

Shoppen in de stad

Sommigen zweren bij den Delhaize, anderen blijven trouw aan Carrefour. De rationeel georganiseerden onder ons stappen Colruyt binnen en diegenen die tot het clubje behoren laden eens per week hun karren vol bij Makro. Je zal me geen kritiek horen leveren, in tegendeel. De uitvinding van de supermarkt, bij uitstek een stedelijk product, zat meteen goed.

Maar zo'n mooie verzameling fazantjes, patrijsjes, konijnen en, jawel: caracollen ofte slakken, vind je enkel in dit gespecialiseerde buurtwinkeltje ergens in de achterstraatjes in Barcelona. Met wat ik in de supermarkt koop zal ik lekkere dingen maken, met wat ik hier koop kan ik toveren.

In geconcentreerde vorm

Vandaag was het alweer het einde van de Tour. Ik hou wel van de Tour, vooral omdat het steeds geassocieerd is met vakantie. Met het einde van de Tour is dan helaas ook het einde van de vakantie in zicht. Enkele rondjes op de Champs-Elysées, een sprintje en Frankrijk's mooiste liedje was uit. Niet voor niets vindt het sluitstuk van deze wielerwedstrijd plaats in Parijs, Frankrijk's hoofdstad en meteen ook de hoofdstad der hoofdsteden.

De foto, genomen vanop de Tour Montparnasse, toont een beetje waarom Parijs een hoofdstad is. Op de voorgrond zie je de jardin de luxembourg met links daarvan de Senaat. Niet dat die Senaat zoveel te zeggen heeft, maar daar zit wel zowat heel Frankrijk in vertegenwoordigd. Iets meer naar achter herken je de kathedraal van de Notre-Dame, ijkpunt voor gotische kerkelijke bouwkunst die daarmee tevens haar wereldlijke macht gestalte gaf. Het is de plek waar Napoleon zich gekroond heeft. Net links achter de Notre-Dame tenslotte zie je nog het stadhuis van Parijs. Tussen al dat machtsvertoon, moeten Parijse Burgemeesters uit stevig hout gesneden zijn om naast Frankrijk, ook Parijs aan bod te laten komen. In Parijs komen alle representatieve functies samen, zeggen ze dan.

Laatst kwam ik in Lille drie Parisiennes tegen die glashelder weergaven waarom Parijs een hoofdstad is. Ze kwamen naar Lille om eens in een Europese omgeving te zijn. Parijs was voor hen een, soms te, geconcentreerde vorm van Frankrijk.

Een straat met vele gezichten

Dikwijls vinden we net die buurten mooi waar een min of meer uniforme, rijke bourgeois architectuur gecombineerd is met een leesbare structuur. Hiermee bedoel ik: een hoofdstraat met grote winkels, zijstraten met kleine winkels, boetieks en restaurantjes en vervolgens steeds meer woningen. Een plek waar we ook zonder kaart onze weg in terugvinden, zeg maar.

Toch is architecturale variëteit zoveel aantrekkelijker dan uniformiteit, alleen moet je dan de moeite nemen om elk gebouw afzonderlijk te bekijken, zoals op het plaatje...

Een stad is geen land

Vandaag wordt over stadscultuur dikwijls gedacht als ware het de tegenpool van een nationale cultuur. Zo'n nationale cultuur wordt gekenmerkt door een opgebouwde geschiedenis met tradities waar dan een nationale identiteit uit voortkomt. Het land wordt, in onze Europese contreien, bestuurd via een representatieve democratie die regels oplegt binnen haar territorium.

De steden zouden het helemaal anders doen. In de plaats van naar het verleden te kijken, naar haar geschiedenis en tradities, kijkt ze naar de toekomst. Liefst met een visie en concrete projecten waarrond je nieuwe gebruikers kan mobiliseren. Ook de stedelijke identiteit wordt dan per definitie iets hybride. Om die hybride stad te besturen schiet de representatieve democratie natuurlijk te kort: in een stad werk je via participatieve besluitvorming en de stad beperkt zich niet tot het eigen territorium, maar richt zich tot het netwerk waar het zelf deel van uitmaakt.

Maar als we naar Barcelona kijken, met haar Sagrada Familia bij voorbeeld als langlopend toekomstproject, met haar kunstenaars zoals Tàpies en Miró, met haar olympische waterfront etc... Dan zie ik daar vooral erg veel lokale traditie en identiteit in verwerkt, weinig participatieve besluitvorming en wel degelijk gefocust op een concreet territorium.

We kunnen de initiële redenering dan ook beter omdraaien. De Europese steden hebben (mét hun regio's) sinds de jaren '90 van vorige eeuw zeker een renaissance doorgemaakt, ten koste van de nationale staten. Als landen/staten vandaag nog reden van bestaan willen hebben, zullen zij uit hun pijp moeten komen met een mobiliserend project waar de verschillende steden zich kunnen in terug vinden. Steden zullen daartoe nog meer participeren aan de landelijke besluitvorming dan vandaag het geval is. Een nationale cultuur zal dus meer een hybride cultuur worden, gevoed door verschillende netwerken. Onder die netwerken vinden we zeker de stedelijke terug, die het oorspronkelijk nationale territorium zelfs kunnen overstijgen.

De noodzaak voor Change zit hem vandaag dus eerder bij de nationale cultuur, dan bij de stedelijke.

De café-spaghetti van La ville de Dinant

De beste cafés kom je in België dikwijls tegen in de buurt van goed gefrequenteerde treinstations. De lange wachttijden tussen twee treinen door en de vele vertragingen zullen daar waarschijnlijk niet vreemd aan zijn. Ze dragen meestal de naam van de stad waarheen je trein had moeten gaan.

Hier staan we aan het station van Brussel-Luxemburg. Tegenover de glimmende mastodonten van het Europees parlement adviseer ik A La ville de Dinant aan voor een authentieke café-spaghetti zoals je die vandaag nog maar zelden geserveerd krijgt. Op een basis van massa ajuin wordt goed uitgebakken vet varkensgekapt met eenzelfde hoeveelheid rundsgehakt een aantal uurtjes (3 om precies te zijn) zachtjes te sudderen gezet tussen een overvloed aan verse tomaatjes.

Het resultaat is een stevige, hartige, intense bolognaise-saus waarvan je maar één schepje nodig hebt voor een soepbord vol pasta. En een goed pint natuurlijk.

Meer moet dat niet zijn.

Hoofdsteden

Berlijn is een hoofdstad, daar kan je niet naast kijken. Andere hoofdsteden hebben het soms moeilijker om ons daarvan te overtuigen. Amsterdam, bij voorbeeld, heeft vele kwaliteiten, maar is geen hoofdstad. Ze noemen dat dan een 'titulaire' hoofdstad. De effectieve exploitatiezetel van Nederland is al sinds de 16de eeuw in Den Haag gevestigd.

Dat is jammer, ik heb het wel voor effectieve hoofdsteden. Plekken waar de Macht materieel aanwezig is in de vorm van ruimtelijke structuren en gebouwen. Ik weet, gebouwen en macht, er zijn al heel wat boeken over geschreven, het kan een gevaarlijk huwelijk zijn, maar dat hoeft niet. Berlijn is/was van beiden een mooi voorbeeld. Vandaag dus vooral in de positieve zin. Het nieuwe parlement met de glazen koepel van Norman Foster, (Sir voor de vrienden) is ons welbekend.

Vandaag vragen we even uw aandacht voor de andere gebouwen in het "Regierungsviertel". Op het fotootje: het Marie-Elisabeth-Lüders-Haus, neergezet door Stephan Braunfels.

Ach Berlijn... een hoofdstad zoals we ze graag hebben !

Stadsstrand

Het Stadsstrand... we kennen het nog maar sinds enkele jaren. Een van de eerste die ik ken was Paris Plage in, jawel: Parijs en zogezegd bedoeld om diegenen die zich geen reisje konden permitteren van een strandvakantie te laten genieten. Ondertussen moet zowat elke moderne stad haar stadsstrand hebben (je zal zien, binnenkort pakt zelfs Tienen met een stadsstrand uit) .

En bij het stadsstrand hoort hippe strandkledij. Via de Standaard krijg je alvast een nietszeggend kledingadvies over wat je zoal kan aantrekken op Brussel Bad.

Ik zie liever een Itsy Bitsy Teenie Weenie Yellow Polka Dot Bikini. Er zijn vele versies van, maar hier houden we het decent bij Brian Hyland's uitvoering van 1960.

Op de foto: Langs de straten in Torino, het fotootje volstaat...

Antoni Tàpies and the public sphere

Kunnen we spreken over stedelijke schilders en niet-stedelijke schilders ? We hebben ons de vraag al eens eerder gesteld. (De stedelijkheid van Raveel).

Bij Tàpies komt de vraag zelfs niet in ons op. De verbondenheid met Barcelona, Catalonië en de rest van de wereld wordt door weinigen op zo'n indringende wijze verbeeld. Tàpies zelf staat daarbij centraal, daar is geen taboe rond. En met hem alles wat hij is, of geworden is.

In Barcelona is zijn Fundació op dit ogenblik nog gesloten voor renovatie. Maar ondertussen worden er wel andere interessante uitjes georganiseerd. Een wandeling door de stad bij voorbeeld waarbij langs gegaan wordt bij verschillende werken van Tàpies. Maar het is natuurlijk veel meer dan schilderijen kijken.

The interest in these works is twofold for, aside from the character of the works themselves, they invite us to reflect on the concepts of urban space and public art through their interaction with the space.

Dat vind ik nu eens een mooi opleidingsonderdeel voor stedelijke planners of, waarom niet, voor stadspoliticologen. Meer info vind je hier .

Baboedup baboebioeippioe

On the sunny side of the street... In El Born, bij voorbeeld, de carrer de la princesa... .

Een van de leukere uitvoeringen door de Clark Sisters !

De stad, de zee en haar hinterland

De zee zie je niet op het plaatje, die ligt aan de andere kant. Maar voor de rest voldoet het beeld. De relatie van de stad met haar hinterland was er vroeger een van wederzijdse afhankelijkheid. Vandaag is die afhankelijkheid eenzijdig geworden. Dikwijls wordt daarbij gedacht dat het hinterland afhankelijk zou zijn van de stad. Dit klopt nog maar enkel als het gaat om een zeker aanbod exotisch vertier. Voorts kan het Europese hinterland het evengoed af zonder stad.

In de steden zijn ze daar nog niet zo zeker van. Zij zien zich graag als regionaal centrum van het wereldgebeuren. Dat was misschien zo in een tijd dat steden massaal werk konden aanbieden aan landarbeiders die door mechanisatie van de landbouw geen kant meer op konden, maar vandaag blijven die arbeiders liever het zogezegde platteland bewonen. Dat ze een vijftigtal kilometer moeten omrijden om elders werk te vinden, nemen ze er graag bij.

Ondertussen worden de steden steeds meer zelf afhankelijk van hun hinterland. Niet meer rechtstreeks omwille van voedsel, dat kan immers van overal, via de zee bij voorbeeld, aangevoerd worden. Maar eerder omwille van hun stedelijke legitimering. Al die stedelijke functies, al die investeringen om internationaal competitief te blijven, dat kost handenvol geld... en zelfs het meest saaie provinciestadje vindt dat ze haar plaats heeft en moet in stand houden.

Her en der zien we steden dan ook pleiten voor de oprichting van stadsregio's. De enige reden hiervoor is dat de arme steden het rijke hinterland vandaag nodig hebben om financieel overeind te blijven. Zo wil Brussel dolgraag uitbreiden met de rijke rand en ook Kortrijk zou graag een stadsregio worden. Wie in de gemeenten rond Kortrijk woont zal zich daarbij wel afvragen wat daar nu de meerwaarde van is. Die dorpen zijn zelf goed voorzien van alles wat de geglobaliseerde mens vandaag nodig heeft. Als Kortrijk steun wil mobiliseren voor haar stadsregio, zal ze nog serieus uit haar pijp mogen komen om haar regionale hegemonie te bewijzen.

Water in de stad

Vandaag zijn we met Grenzeloze Schelde vzw de Gentse binnenstad ingetrokken om eens te kijken op welke wijze ze daar nieuwe ruimte gecreëerd hebben voor hun waterlopen.

En we hebben weer veel bijgeleerd.

Zo leerden we bij voorbeeld dat een Rabot een soort 'droog sas' is, waarbij de bootjes over een hellend vlak gesleept worden om van het ene waterniveau naar het andere getild te worden.

Of dat Boudewijn met den IJzeren arm de eerste brug in Gent liet aanleggen om een snelle verbinding tussen Brugge en Keulen te realiseren. En dat daar vervolgens een fort moest neergepoot worden om die brug te beschermen wat later het Gravensteen geworden is.

Of dat water de dag van vandaag aantrekkelijk is om als centrale troef in vastgoedontwikkelingen uit te spelen, zoals bij de oude dokken.

Maar we leerden vooral dat water in de stad erg fijn is als het weer warm is, en de jongens jong...

Nieuwe stadsbewoners

Het Wereldbevolkingsrapport 2007 van het United Nations Population Fund (UNFPA), focuste langs de ene kant wel op de problematiek van stedelijke overbevolking door die nieuwe stadsbewoners, maar daarnaast toch ook vooral op nieuwe kansen die mogelijk worden door stedelijke groei en ontwikkeling. Kansen die ze op het rurale binnenland nooit kunnen tegenkomen.

Het rapport stelt dat steden veel meer zijn dan dicht op elkaar gepakte miserie. Het zijn tevens centra van ontwikkeling, hoop. Centra van kansen op economische groei, op onderwijs, op geneeskundige zorg... Dikwijls wordt dan de vergelijking gemaakt met de groei van Europese steden. Ook hier, net zoals in elk ander geïndustrialiseerd land, is economische groei steeds samen gegaan met urbanisatie. Als armoede zich in steden concentreert, dan is het net omdat de stad het beeld vertegenwoordigt van de hoop om een uitweg voor die armoede te vinden. In plaats van mensen te ontmoedigen om naar de stad te komen, zouden overheden dus beter mensen aanmoedigen om naar de stad te komen. Zij kunnen dit door degelijke woon- en werkruimtes te creëren in de stad, door te investeren in publieke infrastructuur, kortom, door de urbanisatie van de stad te plannen en zelf aan te sturen.

Graag zou ik optimist willen zijn en ook de verdere urbanisatie van de steden hoopvol tegemoet zien. Helaas moet niemand zich illusies maken. Mensen kiezen niet steeds omwille van positieve motieven voor de stad, maar eerder omdat de situatie op het platteland niet meer te harden is. Oorlog, honger, droogte, armoede... en dikwijls alles van dat fraais samen. De overheden die van de stad plaatsten van hoop zouden moeten maken, zijn dikwijls dezelfde als diegenen die het platteland een hel maken. Op de foto: een cité langs een toegangsweg naar Lubumbashi-stad.

Noorderlicht al gezien ?

Voor het café van de week strijken we vandaag neer bij het Noorderlichtcafé in Amsterdam. Het Noorderlichtcafé maakt min of meer deel uit van het NDSM-project op het IJ. Je kan het gemakkelijk bereiken vanaf het centraal station met de veerboot (lokaal ook wel pont genoemd).

Vooral de locatie is geweldig. Midden het centrum van Amsterdam en toch zo ver weg van de knusse huisjes, leuke torentjes en gezellige grachten. Bij NDSM zit je te midden het industrieel erfgoed van de Amsterdamse haven.

NDSM zelf is ook meer dan een bezoek waard. In een vroegere scheepsloods beheert een collectief zootje ongeregeld er een stedelijke broedplaats voor jong geweld dat het wil waarmaken in de creatieve economie. In de gigantische loods hebben binnenhuisarchitecten, webmasters, schilders, filmmakers en nog veel meer hun eigen atelier opgebouwd. Zolang ze geen slachtoffer worden van hun eigen succes, en dus projectontwikkelaars kunnen afhouden, zal er nog veel leuks te beleven zijn.

Wordt zeker vervolgd...

14 juillet: Tremblez Tirans !

Op 14 juli wordt het vaderland geëerd. Hieronder een van de meer interessante strofen van de Marseillaise:

Tremblez, tyrans! et vous, perfides,
L'opprobe de tous les partis,
Tremblez! vos projets parricides
|: Vont enfin recevoir leur prix.:|
Tout est soldat pour vous combattre,
S'ils tombent, nos jeunes héros,
La terre en produit de nouveaux
Contre vous tout prêts à se battre.

Maar helaas, schone liedjes duren niet lang. Binnen de kortste keren vervangt de revolutie de ene tiran door de andere. Vandaag zien we hier en daar in de stad nog een slogan. Stille hoop voor een nieuwe mobilisatie.
Zucht...

Wanted: urban innovators

Wie nog een job zoekt in de stadsontwikkeling van
Sjanghai, gelieve dringend contact op te nemen met Nancy LU...

Wat zijn zoal de sectoren waar je een job in kan vinden ?
- economische ontwikkeling, sociale structuren, investeringsmanagement, stadsplanning, architectuur en vooral: city branding om het hele zootje ook nog verkocht te krijgen. Je moet daarbij vooral blijk geven van innovativiteit. Dat wil vooral zeggen: zelfde wijn in hippe zakken.

Op pelgrimage

Een pelgrimage is altijd wel enkele tienden van een aflaat waard. Vandaag volgden de weg van Chlodovech I, ook bekend onder de naam Clovis.

Clovis kwam uit Doornik, ooit een vurige stede, maar nu rustig slapend op een half uurtje hiervandaan. Clovis was reeds in de Vde eeuw één van die grote Europese denkers die ons landje heeft voortgebracht. Tamelijk snel begon hij zijn plan, om de Europese volken te verenigen, dan ook uit te voeren. En, zoals dikwijls, gaat dat eenvoudiger als je een beetje sympathiek overkomt. Clovis liet zich dan ook bekeren tot Rooms-Katholiek en dopen, meer bepaald in Reims door een zekere Regimus, vandaag herdacht als Saint-Rémi.

Clovis rust van zijn Europese avonturen al een tijdje uit in een abdij nabij Parijs, Saint-Rémi is in Reims gebleven. Af en toe halen ze het schrijn met zijn lijk uit de kast om het een beetje te vereren (foto).

Daarna heeft iedereen een goede reden om een fles champagne te kraken.

Mieux que la ville

Dezer dagen zou je het niet verwachten, maar moderne voorsteden prijzen zich tegenwoordig aan met slogans als "Tinqueux, mieux que la ville". Tinqueux is een voorstad van Reims, hoofdstad van een van de betere producten die de mens heeft uitgevonden. Lange tijd hebben we ons afgevraagd wat er zoal beter was in Tinqueux dan in Reims.

Je vindt er vele KMO's, een sporthal, grootwarenhuizen, saaie huisjes, goedkope hotels en een gigantisch chinees restaurant.

Wij kozen voor een plaatselijke specialiteit, twee glazen en een goedkoop hotel en inderdaad... Tinqueux, c'est mieux que la ville !

De modulaire stad.

Een stad is, om het in schoon Vlaams te zeggen, ne va-et-vient. Dat heeft zo consequenties voor het woningaanbod. Heel wat mensen vestigen er zich slechts enkele maanden. Woongelegenheden in klassieke woningen zijn niet zo gemakkelijk te managen voor deze huurmarkt.

Container woonunits kunnen dan een deel van de oplossing zijn. Je kan ze stapelen tot heuse appartementen, al-dan-niet met individuele sanitaire containers. Je kan ze neerpoten op verlaten terreinen die nog niet ten prooi gevallen zijn aan projectontwikkelaars of op een containerschip plaatsen. Hotels kunnen hun aanbod instellen op het sezoen, het OCMW of de dienst vreemdelingenzaken op de vraag... mogelijkheden te over. En het voordeel is, je hebt er waarschijnlijk niet eens een bouwvergunning voor nodig !

Goede bedoelingen

Nederland is een fietsland, maar binnenkort zie je zeker ook meer dergelijke voertuigjes rondrijden. Elektrische stadsautootjes voor één persoon, het ziet er erg leuk uit.

Helaas vrees ik dat het niet de arrogante 4x4 chauffeurs zijn die morgen hun bolide voor dit karretje zullen inruilen. Misschien wel eerder enkele tot nog toe moedige fietsers die regen en wind wel gehad hebben.

Goede bedoelingen... het blijft moeilijk.

De gefragmenteerde stad.

Een stad heeft geen onbeperkte mogelijkheden om zichzelf opnieuw uit te vinden of, om het het direct pragmatisch te stellen: het zoveelste nieuwe project uit de hoed te toveren. Ze is immers afhankelijk van projectontwikkelaars en men kan veronderstellen dat deze bedrijven, om hun risico’s te beperken, zich eerder concentreren op die gebieden waar reeds een aantrekkelijke omgeving aanwezig is. De relatief hogere initiële grondprijzen in deze gebieden maakt wel dat de te verwachten winsten voor de ontwikkelaar eerder aan de lage kant zullen liggen. In achtergestelde gebieden ligt die mogelijke winstmarge veel hoger. Maar het risico dat de ontwikkelaar zijn luxe appartementen of kantoren niet aan de man of vrouw krijgt is ook tamelijk hoog. Wanneer de overheid echter bereid is om de aantrekkingskracht van deze plaatsen te verbeteren door een geconcentreerde injectie van bij voorbeeld hoogkwalitatieve culturele infrastructuur, kan dit de risico’s voor de projectontwikkelaar merkbaar verkleinen. De aard van de Publiek Private Samenwerking verdeelt winst en risico tussen de publieke en private partijen, heet dat dan.

Het gevolg is echter een gefragmenteerde stad. In onze verbeelding zien we de stad als een conglomeraat van plekken met projecten. Daartussenin speelt het dagelijkse leven zich af. De ruimte tussen de fragmenten is geen evenwaardige stedelijke ruimte.

Studies van stadsprojecten focussen dikwijls op die gebieden waar projecten gerealiseerd worden. Maar rekening houdend met het voorgaande, is het bij de studie van stedenbeleid net interessant om ook te kijken naar de wijze waarop de stedelijke overheid haar herverdelingsrol opneemt in die tussengebieden.

Serendipity

Dinsdag, cafédag. Het stadscafé van vandaag bevindt zich in Sjanghai, de Serendipity. Mensen die slim willen overkomen, gebruiken dit woord ook wel eens in het nederlands, als 'serendipiteit' als ze willen refereren naar de kunst om met het onverwachte om te gaan, om open te staan voor toevallige ontdekkingen, ontmoetingen. Dit wordt geacht een stedelijke vaardigheid te zijn.

In het etablissement op het plaatje sluit serendipity eerder aan bij de omschrijving die je in Wikipedia tegenkomt: " het zoeken naar een speld in een hooiberg, en eruit rollen met een boerenmeid."

Zo zie je maar: wikipedia heeft het weer bij het rechte eind !

Florida onder vuur.

Sinds Richard Florida met zijn creatieve klasse ( The rise of the creative class, 2002 ) mooi weer begon te maken in stadsontwikkelingsland, lag hij al onder vuur. Dat was waarschijnlijk ook wel de bedoeling, het is immers een goedkopere manier van reclame voor je consultingbureau. Florida heeft wel het voordeel van de duidelijkheid. Als hij iets zegt in de aard van : 'het percentage aanwezige holebi's bepaalt het groeipotentieel van een stad en dus moet je proberen om een holebi-vriendelijke atmosfeer in de stad te creëren', weet je direct wat hij concreet met een woord als 'Tolerantie' bedoelt en welke consequenties dit heeft voor het stedenbeleid.

Toch komt de kritiek vandaag vooral vanuit linkse hoek. Niet zozeer de gepredikte tolerantie is daarbij het probleem, wèl het feit dat Florida focust op het welbevinden van een specifieke elite van hoogopgeleide creatievelingen die hun zotte ideeën duur verkopen in de dienstensector (of niet zelden aan overheden) zonder dat er onmiddellijk veel maatschappelijke meerwaarde aan vast hangt. Zij palmen de goedkopere buurten in de stadscentra in, transformeren mooi gelegen industriële panden om in ruime lofts en creëren een winkelaanbod waar de initiële buurtbewoner niet terecht kan. Een gentrificatieproces waar de stad misschien op internationale congressen mooi mee kan uitpakken, maar waar de modale stadsbewoner weinig aan heeft. Deze kritiek op Florida's receptuur is terecht: je lost er geen samenlevingproblemen mee op, je wisselt gewoon mensen met problemen in voor mensen zonder problemen.

Toch betekent dit niet dat het hele discours over het belang van creativiteit moet overboord gegooid worden. Charles Landry, bij voorbeeld, legt de nadruk niet op het belang van een creatieve klasse, maar wel op het hanteren van meer creativiteit en fantasie (en bijgevolg tolerantie tegeover fantasie) in ieders dagdagelijks engagement voor een betere, leukere en meer rechtvaardige stad (The creative city: a toolkit for urban innovators, 2000).

En zolang er fantasie is, is er hoop ... hoop ik dan

De metropool Lille Kortrijk Tournai

In januari 2008 werd de Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai als eerste 'EGTS' (Europese Gemeenschap voor Territoriale samenwerking) geïnstalleerd. Dit betekent niet dat de grenzen daar nu plots volledig verdwenen zijn of dat die regio nu een nieuwe entiteit vormt die zich onafhankelijk zal ontwikkelen.

Maar toch, de wijze waarop een politieke gemeenschap haar territorium definieert, zegt veel over de manier waarop ze een aantal sociale en economische processen wenst aan te sturen. Lille-Kortrijk-Tournai is trouwens niet het enige initiatief, ook rond de Baltische zee zien we bij voorbeeld nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan. Het zijn in deze nieuwe territoria dat de politieke beslissingen over de economische structuren tot stand komen en geïmplementeerd worden. Voor die implementatie is trouwens een heus 'agentschap' opgericht waar enkele moedigen, onder het toeziend oog van alle betrokken overheden, het beste van zichzelf zullen moeten geven.

Het feit dat dergelijke initiatieven ontstaan toont aan dat klassieke representatieve democratieën in statelijke verbanden niet (meer) in staat zijn om alle behoeften overal op voldoende wijze te vervullen. Wat een bepaalde regio niet met haar eigen centrale overheid kan regelen, regelt ze dus met haar naaste buren. Maar dit roept ook vragen op over de legitimering van dit soort beleid: het gaat immers over territoriale entiteiten die dwars over de traditionele bestuurslagen heen worden gelegd en er zich op die manier ook aan onttrekken.

Of ze een meerwaarde zullen vormen voor de samenleving, zullen ze vooral zelf moeten bewijzen. Deze moeilijke economische en financiële tijden zijn echter een uitgelezen moment om dit te doen. Als zij vandaag die meerwaarde kunnen creëren, tonen ze de facto aan dat hun bestaan een legitieme basis heeft.

Gated community

Gated communities, woonwijken die via gecontroleerde in- en uitgangen van het openbaar domein zijn afgesloten, vallen meestal niet in goede aarde bij diegenen die het goed menen met de stad. We kunnen ons goed voorstellen waarom: achter de toegangspoort wordt dikwijls kwaliteitsvol domein aangelegd waar de modale stadsbewoner niet van mag genieten.

Gated communities komen echter niet enkel bij de bovenste lagen voor, in tegendeel. Ook mensen die het minder breed hebben sluiten zichzelf niet zelden in semi-publieke ruimtes op. En meestal om identiek dezelfde reden: controle krijgen op wie in- en buitengaat. Ook wanneer geen hekken aanwezig zijn, kan een wijk toch nog exclusiviteiten vertonen, in de mate bij voorbeeld dat een toevallige bezoeker zich er niet welkom voelt.

Wat moeten we daarmee ? Ik denk niet dat gated communities in se asociaal zouden zijn, eigenlijk zijn het eerder zeer sociale initiatieven, een soort coöperatieve verenigingen zeg maar. Daarenboven is het erg aannemelijk dat het mensen in staat stelt een aantal krachten te bundelen en zo een beter leven te leven, en waarom zouden we daar tegen zijn ?

Misschien zijn we tegen omdat we zouden willen dat ze niet nodig waren.

Mega Mindy in Ronse

Vandaag kwam Mega Mindy naar Ronse. Opvallend veel nieuwe papa's die met hun spruit de kinky superheld kwamen toejuichen. En ik ook natuurlijk :-)

Secret Gardens

De stad Kortrijk krijgt de laatste tijd nogal eens het verwijt een grote bouwwerf te zijn waar stof en lawaai een rustige stadswandeling in de weg staan. Dit is ook zo maar, zal de Kortrijkse bestuurder u uitleggen: om een omelet te bakken moet je eiërs breken. En in Kortrijk zijn ze naarstig aan het bakken, me dunkt.

Een stad in transformatie heeft ook vele kleinere publieke en semi-publieke plekjes, die na verloop van tijd wel spontaan groen worden maar er dikwijls toch wat slordig bijliggen. In plaats dit zo te laten, of er overal monotoon gras in te zaaien, kwam de stad op het idee om er 10 internationale tuinarchitecten op los te laten. Het resultaat hiervan kan je een zomer lang gaan bezoeken, een mooie reden om eens tot daar af te zakken, lijkt me. Meer info vind je hier.

Beleid kan helpen.

Soms, maar dan ook maar soms, helpt beleid echt om veranderingen in de samenleving een duwtje in de rug te geven. Fysieke ingrepen zijn daarbij waarschijnlijk van meer doorslaggevend belang dan de som van alle aanmoedigingsinitieven die we maar kunnen verzinnen. In Gent bij voorbeeld kan je niet naast het effect kijken van het fietsbeleid. Fietspaden en fietsroutes leiden de fietser vlot de hele stad door. En niet zoals in Antwerpen, waar je als fietser door trams, bussen en wagens carrément van de weg gereden wordt, of waar je noodzakelijkerwijs in aanvaring moet komen met de voetgangers op het Astridplein. Nu ja, Antwerpen is een lerende stad en het kan, zal, alleen maar beter worden.


Vooral rond het station in Gent staan duizenden fietsen geparkeerd. In de oorspronkelijke NMBS-plannen voor het vernieuwde station voorzag de spoorwegmaatschappij slechts 5000 stalplaatsen. In eender welke andere Belgische stad waren ze daar waarschijnlijk mee weg gekomen, zelfs mét etiket duurzame ontwikkeling. Niet zo in Gent: daar heeft het stadsbestuur, weliswaar onder de voorwaarde van eigen betaling, het aantal plaatsen kunnen verdubbelen tot 10.000. Dat zegt veel over de grenzen van de maatschappelijke verantwoordelijkheid die de nmbs voor haarzelf weggelegd ziet, maar gelukkig nog veel meer over deze die het Gentse stadsbestuur zelf opneemt. En waarschijnlijk zullen ook de 10.000 stalplaatsen binnenkort aan de krappe kant zijn. Maar des te beter: iedereen op de fiets in de Arteveldestad !