Das Haus unter den hohen Pappeln

In Weimar staat een huis. Niet zomaar een huis. Het is (was) de woning van niemand minder dan Henri Van de Velde. Wat zocht deze Antwerpenaar, onze Henri, in Weimar ?

Blijkbaar veel ambitie en beweging. Graaf Kessler bij voorbeeld, een invloedrijke kunstmecenas uit Weimar die even daarvoor Van de Velde naar Dresden gehaald had voor een grote tentoonstelling. En de plaatselijke groothertog Wilhelm Ernst natuurlijk, die in navolging van zijn Keizer geen gelegenheid onbenut liet om Weimar op de internationale culturele kaart te zetten. Ze kozen toen resoluut voor de avant-garde, de creatieve vernieuwing. Van de Velde ging zich in 1902 in Weimar vestigen, werd cultureel adviseur van groothertog en stond zo aan de wieg van de uitbouw van een kunsthogeschool die later zou uitgroeien tot het Bauhaus. Bij het uitbreken van de oorlog hield Van de Velde het ginds voor bekeken en verhuisde naar Zwitserland.

Wat leren we hieruit ?
1. Steden zijn aantrekkelijk voor invloedrijke avant-gardisten als er ook ambitieuze lieden zijn die er veel geld voor over hebben.
2. Die ambitieuze lieden kunnen we beter wat wantrouwen want enkele jaren later brak de eerste wereldoorlog uit.
3. Geen avant-gardistische, en waarschijnlijk ook geen andere kunst, kan oorlog voorkomen.

Maar laat dat ons er vooral niet van weerhouden om met veel ambitie onze steden met grootste architecturale projecten op de kaart te zetten. Het maakt het reizen voor de toekomstige generaties zoveel aangenamer.

Op de foto: het woonhuis van Van de Velde, even buiten de stad gelegen. Ook toen was de stad vooral een plek waar je ging werken, niet wonen.

Cultureel erfgoed

Op 4 en 5 februari organiseren we ons tweede stadsinnovatiecongres in Antwerpen. Waar het vorige congresthema dieper inging op het hergebruik van de bebouwde ruimte om verlaten industriële sites te herwaarderen, besteden we in dit tweede congres aandacht aan het belang van cultureel erfgoed om het creatieve geheugen van de stad te voeden.

" Net zoals het profiel van mensen, evolueert ook het profiel van steden. Een complexe maar unieke mix van genetisch materiaal en levenservaring stuurt het toekomstige gedrag. Via de bewerking en omzetting van gestockeerde informatie in nieuwe, eigentijdse oplossingen en gedragspatronen voedt het geheugen dus de toekomst. Wat vroeger was en ontstond vormt een belangrijke inspiratiebron en motor voor wat is, kan en zal zijn" schrijven we in onze promotietektst. Wie meer wil weten over het congres kan hier terecht.

Maar is dat wel allemaal zo ? Herinterpreteren we niet gewoon graag het verleden zodat het lijkt alsof onze toekomst een zin heeft ? Op de foto zie je bij voorbeeld het buizensysteem van de collectieve warmwatervoorziening in Weimar ten tijde van de DDR. Zoals ze rakelings langs de mooie burgerhuizen in het oude en toeristische stadscentrum lopen, lijkt het een statement. Maar van wat ? En met welk oogmerk wordt dit erfgoed bewaard ? Als we na ons congres op dergelijke vragen zinnige antwoorden kunnen bedenken, mogen we het een geslaagd congres noemen.

Brussels people ale

Zitholoog en VUB-gastprof Sven Gatz, plezierde ons gisteravond met een extra college over "bie", bier dus. "De bedoelink es da’k iest een introdukse doon ouver de Belgische beecultuur van een alf urke of zuiet en den gomme pruuve. Z’atte maa gezeid da ze da naaig genti zaa’n vinne asek een efforke wildege doon van exclusivement Brussels bee te presenteire, dus da gonk doon," kondigde hij aan. En aldus geschiedde.

Blij verrast was ik met het "zinne bir" van de brasserie de la Senne . Een getaand blond bier, vol van smaak, rijke hopneus en heerlijk droge afdronk.

Ook leuk is de ondertitel: brussels people ale... Brusselaars, de rondbuikige karikaturen veronderstel ik , liefst mét moustache, liggen blijkbaar beter in de markt om je mee te identificeren dan de stad zelf.

Eurométropole Lille Kortrijk Tournai

Volgend weekend gaat de tweede editie van het next festival van start. Next is een artistiek festival dat vooral een ontdekkingstocht wil zijn tussen de verschillende artistieke visies die de Eurometropool rijk is. In een grensoverschrijdend gebied dat niet minder dan 145 gemeenten telt, verspreid over drie regio's, kan dat wel wat boeiends opleveren. Op de site www.nextfestival.eu kun je het programma vinden. Maar eerder dan op voorhand op zoek te gaan naar wat je zou kunnen aanspreken, is de uitdaging je te laten meeslepen naar het onbekende zoveel leuker.

Wij gaan de komende weken alvast tijd vrijmaken om ons te laten verrassen. Nog meer dan vorig jaar is deze editie immers erg ambitieus opgevat en geeft ze uiting aan een enthousiasmerende drang van de culturele sector in de regio om via creatieve experimenten vorm te geven aan de toekomst van de grensoverschrijdende metropool.

La maison du fada

U zal het reeds gemerkt hebben, we hebben onlangs een bezoek gebracht aan Marseille. Dit zou u ook eens moeten doen, al was het maar om even in het huis van de zot (=la maison du fada) te logeren. In Marseille bedoelen ze daarmee la cité radieuse.

La cité radieuse is een soort van verticale stad. Eén gebouw waar heel wat stedelijke functies in zijn geïntegreerd. Het is dus veel meer dan enkel een woonblok: in het totaalproject zijn ook winkeltjes, een bar/restaurant, kantoren, een kinderopvang en een gymruimte geïntegreerd. De geestelijke vader is niemand minder dan Le Corbusier. Zijn project noemde hij een 'unité d'habitation', een autonome wooneenheid.

Vandaag wordt het functionalisme van Le Corbusier aanzien als een van de belangrijkste oorzaken van wat misloopt in onze steden. Je kan immers niet op louter rationele basis plannen hoe een stad er moet uitzien, je moet ruimte laten voor organische groei.

Wij vonden het alleszins erg gezellig. Tijdens ons verblijf zagen we dat de mensen 's morgens hun koffietje kwamen nemen in de bar op de derde verdieping, hun stokbrood gingen halen enkele gangen verder en ondertussen uitgebreid praatjes maakten. Een en ander zal er wel mee te maken hebben dat mensen die daar gaan wonen ongeveer allemaal van dezelfde slag zijn en financieel niet tot de meest precaire gevallen behoren. Voornamelijk architecten leerde de deurbellen ons en, opvallend, heel wat psychiaters. Maar ja, wat wil je in la maison du fada...

Op het plaatje: het hotel heeft enkele authentiek ingerichte 'cellen' ter beschikking. Toch wel een unieke ervaring, zo'n overnachting in het huis van de meester !

Who are we ?

Wij gingen op onderzoek naar onze internationale uitstraling en kochten in Marseille een trosje druiven op de markt. Als we wat onhandig staan te sukkelen met een plastiek zakje breekt de fruitverkoopster het ijs:

Vous êtes des Allemands ou quoi ?

Non non, des Belges - antwoord je dan op enigszins geruststellende toon.

Ah, Dutroux. On connait !

Dutroux ? Mais il y a quand-même autre chose... du chocolat par exemple.

Bof, du chocolat... even stilte en dan: Des prostituées oui, ça il y a encore.

Ah, vous connaissez la gare du nord à Bruxelles.

Oui oui, je connais la Belgique !

Tja, wetenschap is niet altijd een opbeurende bezigheid.

Met de klas op reis.

Voor wie nog twijfelt aan de zin van de éénkindpolitiek in de Chinese steden.
Zo'n rolband is misschien ook wel een idee om onze winkelstraten te integreren. Langs de ene kant heen, langs de andere terug. In exact 37 minuten heb je alle winkeltjes gezien en blijft er dus veel meer tijd over om echt te kopen in de plaats van alleen maar te kijken. Daarenboven ben je nog niet slentermoe en fit genoeg om je in tientallen broeken, pulls en weet ik wat nog allemaal te wurmen.

Het filmpje is gemaakt in het aquarium van Dalian (China).

Béton brut

Er is in Marseille heel wat mooie architectuur te zien. Hier de Galeries Lafayette, bij voorbeeld. Een massieve blok beton dat het stadscentrum als landingsplaats heeft uitgekozen. Het maakt deel uit van een totaalproject van stadsvernieuwing uit de jaren '70.

Uit de krant van 27 september 1977 vernemen we de oorspronkelijke doelstellingen van het project. Marseille moest het centrum worden van de 2.750.000 inwoners tellende metropool. En de stad hoopte dat een belangrijk deel daarvan hun intrek in het centrum zouden nemen. Daarvoor werden drie woontorens opgetrokken volgens de laatste nieuwe inzichten in moderne urbane architectuur van de béton brut uit die tijd. En natuurlijk een winkelcentrum.

Maar het project had nog zoveel meer op het oog.
Het moet een plaats worden "waar culturele uitwisselingen kunnen plaatsvinden. De oude grieks-romeinse vestingen worden omgevormd tot tuinen waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Een grote zaal (het Forum) zal onderdak bieden aan het gemeenschapsleven en zullen colloquia gehouden worden, filmprojecties, tentoonstellingen en performances plaatsvinden voor schilderkunst, muziek, beeldhouwkunst, theater etc. Op het dak van het koopcentrum worden daktuinen ingericht om te wandelen en ja, weerom elkaar te ontmoeten..."

Mensen ontmoeten elkaar in Marseille, op straat, in de bus of tram, op de markt,... maar niet op de daktuinen die er niet zijn, noch tussen de grieks-romeinse vestigingen. Van het cultuurforum is niet veel te zien. Het koopcentrum, waar Fnac ondertussen als 30 jaar gevestigd is, functioneert wel.

Er is in dertig jaar nog niets veranderd in het discours rond stadsvernieuwing. Gelukkig is er de architectuur die blijft.