Ver weg

Soms zijn de stadsgedachten ver weg. Ook goed.

Vitale steden

Sinds vrijdag ligt er een nieuw boekje in de rekken over de stad: vitale steden. Dit boek is derde product uit, wat op een reeks begint te lijken, stadslucht maakt vrij. Voor wie geïnteresseerd is in economische dynamieken, en hoe steden hiermee omgaan, is deze bundel geschriften zeker een aanrader. Zo ook is de ruimte waar de persvoorstelling in doorging: de belvedère van de boekentoren. Een prachtige plek met een "ademloos" uitzicht over Gent. Op dit ogenblik waait er nog veel stadslucht door de spleten en kieren, maar de bedoeling is dat de Universiteit Gent geld bij elkaar krijgt om dit meesterwerk van Van de Velde (hij kruist nogal veel ons pad de laatste tijd) opgelapt te krijgen.

Misschien kunnen ze er een hippe bar, iets in de aard van een port-salon of whiskey-bar in onderbrengen. De biljarttafel staat er al, er ontbreken alleen nog enkele fauteuils en wat internationale kranten en tijdschriften. Dan kunnen ze tegelijkertijd de bibliotheek van de kunstwetenschappen, een ander staaltje architectuur van dezelfde meester, laten wat waarvoor het werd ontworpen: een studiecentrum en bibliotheek.

Museum M

Een stad heeft zo van die dingen nodig die het de moeite waard maken om er naartoe te gaan. Het gaat dus om meer dan alleen maar huizen en kantoren bouwen, of wegen en trams aanleggen. In de stad vind je die zaken die je elders niet vindt, of toch niet met dezelfde kwaliteit. We noemen dit "urbaniseren": verstedelijken. Het maakt dat de ene stad van 90.000 inwoners een banaal provinciestadje is en dat de andere stad met eenzelfde omvang wél een echte stad kan worden.

Leuven heeft dit begrepen en de uitbouw van het Museum -M is een schot in de roos. Stéphane Beel heeft er een mooi staaltje architectuur neergezet dat verfrissend is tussen al de, weliswaar mooie, maar toch ook wat gedateerde gevels van de Leuvense binnenstad. Op de foto: het dakterras van het museum.

Das Haus unter den hohen Pappeln

In Weimar staat een huis. Niet zomaar een huis. Het is (was) de woning van niemand minder dan Henri Van de Velde. Wat zocht deze Antwerpenaar, onze Henri, in Weimar ?

Blijkbaar veel ambitie en beweging. Graaf Kessler bij voorbeeld, een invloedrijke kunstmecenas uit Weimar die even daarvoor Van de Velde naar Dresden gehaald had voor een grote tentoonstelling. En de plaatselijke groothertog Wilhelm Ernst natuurlijk, die in navolging van zijn Keizer geen gelegenheid onbenut liet om Weimar op de internationale culturele kaart te zetten. Ze kozen toen resoluut voor de avant-garde, de creatieve vernieuwing. Van de Velde ging zich in 1902 in Weimar vestigen, werd cultureel adviseur van groothertog en stond zo aan de wieg van de uitbouw van een kunsthogeschool die later zou uitgroeien tot het Bauhaus. Bij het uitbreken van de oorlog hield Van de Velde het ginds voor bekeken en verhuisde naar Zwitserland.

Wat leren we hieruit ?
1. Steden zijn aantrekkelijk voor invloedrijke avant-gardisten als er ook ambitieuze lieden zijn die er veel geld voor over hebben.
2. Die ambitieuze lieden kunnen we beter wat wantrouwen want enkele jaren later brak de eerste wereldoorlog uit.
3. Geen avant-gardistische, en waarschijnlijk ook geen andere kunst, kan oorlog voorkomen.

Maar laat dat ons er vooral niet van weerhouden om met veel ambitie onze steden met grootste architecturale projecten op de kaart te zetten. Het maakt het reizen voor de toekomstige generaties zoveel aangenamer.

Op de foto: het woonhuis van Van de Velde, even buiten de stad gelegen. Ook toen was de stad vooral een plek waar je ging werken, niet wonen.

Cultureel erfgoed

Op 4 en 5 februari organiseren we ons tweede stadsinnovatiecongres in Antwerpen. Waar het vorige congresthema dieper inging op het hergebruik van de bebouwde ruimte om verlaten industriële sites te herwaarderen, besteden we in dit tweede congres aandacht aan het belang van cultureel erfgoed om het creatieve geheugen van de stad te voeden.

" Net zoals het profiel van mensen, evolueert ook het profiel van steden. Een complexe maar unieke mix van genetisch materiaal en levenservaring stuurt het toekomstige gedrag. Via de bewerking en omzetting van gestockeerde informatie in nieuwe, eigentijdse oplossingen en gedragspatronen voedt het geheugen dus de toekomst. Wat vroeger was en ontstond vormt een belangrijke inspiratiebron en motor voor wat is, kan en zal zijn" schrijven we in onze promotietektst. Wie meer wil weten over het congres kan hier terecht.

Maar is dat wel allemaal zo ? Herinterpreteren we niet gewoon graag het verleden zodat het lijkt alsof onze toekomst een zin heeft ? Op de foto zie je bij voorbeeld het buizensysteem van de collectieve warmwatervoorziening in Weimar ten tijde van de DDR. Zoals ze rakelings langs de mooie burgerhuizen in het oude en toeristische stadscentrum lopen, lijkt het een statement. Maar van wat ? En met welk oogmerk wordt dit erfgoed bewaard ? Als we na ons congres op dergelijke vragen zinnige antwoorden kunnen bedenken, mogen we het een geslaagd congres noemen.

Brussels people ale

Zitholoog en VUB-gastprof Sven Gatz, plezierde ons gisteravond met een extra college over "bie", bier dus. "De bedoelink es da’k iest een introdukse doon ouver de Belgische beecultuur van een alf urke of zuiet en den gomme pruuve. Z’atte maa gezeid da ze da naaig genti zaa’n vinne asek een efforke wildege doon van exclusivement Brussels bee te presenteire, dus da gonk doon," kondigde hij aan. En aldus geschiedde.

Blij verrast was ik met het "zinne bir" van de brasserie de la Senne . Een getaand blond bier, vol van smaak, rijke hopneus en heerlijk droge afdronk.

Ook leuk is de ondertitel: brussels people ale... Brusselaars, de rondbuikige karikaturen veronderstel ik , liefst mét moustache, liggen blijkbaar beter in de markt om je mee te identificeren dan de stad zelf.

Eurométropole Lille Kortrijk Tournai

Volgend weekend gaat de tweede editie van het next festival van start. Next is een artistiek festival dat vooral een ontdekkingstocht wil zijn tussen de verschillende artistieke visies die de Eurometropool rijk is. In een grensoverschrijdend gebied dat niet minder dan 145 gemeenten telt, verspreid over drie regio's, kan dat wel wat boeiends opleveren. Op de site www.nextfestival.eu kun je het programma vinden. Maar eerder dan op voorhand op zoek te gaan naar wat je zou kunnen aanspreken, is de uitdaging je te laten meeslepen naar het onbekende zoveel leuker.

Wij gaan de komende weken alvast tijd vrijmaken om ons te laten verrassen. Nog meer dan vorig jaar is deze editie immers erg ambitieus opgevat en geeft ze uiting aan een enthousiasmerende drang van de culturele sector in de regio om via creatieve experimenten vorm te geven aan de toekomst van de grensoverschrijdende metropool.

La maison du fada

U zal het reeds gemerkt hebben, we hebben onlangs een bezoek gebracht aan Marseille. Dit zou u ook eens moeten doen, al was het maar om even in het huis van de zot (=la maison du fada) te logeren. In Marseille bedoelen ze daarmee la cité radieuse.

La cité radieuse is een soort van verticale stad. Eén gebouw waar heel wat stedelijke functies in zijn geïntegreerd. Het is dus veel meer dan enkel een woonblok: in het totaalproject zijn ook winkeltjes, een bar/restaurant, kantoren, een kinderopvang en een gymruimte geïntegreerd. De geestelijke vader is niemand minder dan Le Corbusier. Zijn project noemde hij een 'unité d'habitation', een autonome wooneenheid.

Vandaag wordt het functionalisme van Le Corbusier aanzien als een van de belangrijkste oorzaken van wat misloopt in onze steden. Je kan immers niet op louter rationele basis plannen hoe een stad er moet uitzien, je moet ruimte laten voor organische groei.

Wij vonden het alleszins erg gezellig. Tijdens ons verblijf zagen we dat de mensen 's morgens hun koffietje kwamen nemen in de bar op de derde verdieping, hun stokbrood gingen halen enkele gangen verder en ondertussen uitgebreid praatjes maakten. Een en ander zal er wel mee te maken hebben dat mensen die daar gaan wonen ongeveer allemaal van dezelfde slag zijn en financieel niet tot de meest precaire gevallen behoren. Voornamelijk architecten leerde de deurbellen ons en, opvallend, heel wat psychiaters. Maar ja, wat wil je in la maison du fada...

Op het plaatje: het hotel heeft enkele authentiek ingerichte 'cellen' ter beschikking. Toch wel een unieke ervaring, zo'n overnachting in het huis van de meester !

Who are we ?

Wij gingen op onderzoek naar onze internationale uitstraling en kochten in Marseille een trosje druiven op de markt. Als we wat onhandig staan te sukkelen met een plastiek zakje breekt de fruitverkoopster het ijs:

Vous êtes des Allemands ou quoi ?

Non non, des Belges - antwoord je dan op enigszins geruststellende toon.

Ah, Dutroux. On connait !

Dutroux ? Mais il y a quand-même autre chose... du chocolat par exemple.

Bof, du chocolat... even stilte en dan: Des prostituées oui, ça il y a encore.

Ah, vous connaissez la gare du nord à Bruxelles.

Oui oui, je connais la Belgique !

Tja, wetenschap is niet altijd een opbeurende bezigheid.

Met de klas op reis.

Voor wie nog twijfelt aan de zin van de éénkindpolitiek in de Chinese steden.
Zo'n rolband is misschien ook wel een idee om onze winkelstraten te integreren. Langs de ene kant heen, langs de andere terug. In exact 37 minuten heb je alle winkeltjes gezien en blijft er dus veel meer tijd over om echt te kopen in de plaats van alleen maar te kijken. Daarenboven ben je nog niet slentermoe en fit genoeg om je in tientallen broeken, pulls en weet ik wat nog allemaal te wurmen.

Het filmpje is gemaakt in het aquarium van Dalian (China).

Béton brut

Er is in Marseille heel wat mooie architectuur te zien. Hier de Galeries Lafayette, bij voorbeeld. Een massieve blok beton dat het stadscentrum als landingsplaats heeft uitgekozen. Het maakt deel uit van een totaalproject van stadsvernieuwing uit de jaren '70.

Uit de krant van 27 september 1977 vernemen we de oorspronkelijke doelstellingen van het project. Marseille moest het centrum worden van de 2.750.000 inwoners tellende metropool. En de stad hoopte dat een belangrijk deel daarvan hun intrek in het centrum zouden nemen. Daarvoor werden drie woontorens opgetrokken volgens de laatste nieuwe inzichten in moderne urbane architectuur van de béton brut uit die tijd. En natuurlijk een winkelcentrum.

Maar het project had nog zoveel meer op het oog.
Het moet een plaats worden "waar culturele uitwisselingen kunnen plaatsvinden. De oude grieks-romeinse vestingen worden omgevormd tot tuinen waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Een grote zaal (het Forum) zal onderdak bieden aan het gemeenschapsleven en zullen colloquia gehouden worden, filmprojecties, tentoonstellingen en performances plaatsvinden voor schilderkunst, muziek, beeldhouwkunst, theater etc. Op het dak van het koopcentrum worden daktuinen ingericht om te wandelen en ja, weerom elkaar te ontmoeten..."

Mensen ontmoeten elkaar in Marseille, op straat, in de bus of tram, op de markt,... maar niet op de daktuinen die er niet zijn, noch tussen de grieks-romeinse vestigingen. Van het cultuurforum is niet veel te zien. Het koopcentrum, waar Fnac ondertussen als 30 jaar gevestigd is, functioneert wel.

Er is in dertig jaar nog niets veranderd in het discours rond stadsvernieuwing. Gelukkig is er de architectuur die blijft.

Wir sind das Volk

De DDR, een van de meest repressieve regimes van het Oostblok, slaagde erin om sinds 1953 iedereen gedurende 36 jaar apathisch murw te houden. Tot 1989 dus. Hoe komt het dan dat 1989 honderdduizenden plots datgene doen, wat ze de voorbije decennia voor onmogelijk hielden: massaal op straat komen tegen een regime ? Waarom dan en waarom in Leipzig ?

Booming Leipzig

In heel wat Oost-Duitse steden kom je winkeltjes tegen waar je kunt "Ost-shoppen": kleinoden indoen die destijds exclusief in de DDR te verkrijgen waren en sindsdien als verzamelobjecten verkocht worden. Nog erger wordt het wanneer ze die spulletjes ook nog beginnen na te maken. Ze spelen hierbij waarschijnlijk in op een zekere vorm van wat mijn reisgezellen 'ostalgie' noemen. Wie daaraan lijdt is met één bezoekje aan het Stasi-Archief in Leipzig direct genezen.

Vervolgens ben je klaar om met volle teugen te genieten van booming Leipzig. In het Museum der Bildenden Künste, bij voorbeeld. Een blok van 125.365 m³ beton, langs binnen afgewerkt met massief maar warm hout. Alle ruimtes zijn, in goede Duitse stijl, overgedimensioneerd. Maar in dit bouwwerk van Hufnagel Pütz Rafelian komt dit niet bedreigend over, in tegendeel. Het lichtspel en de doorkijk doorheen het massieve gebouw genereert eerder zelfvertrouwen dan ontzag.

En dat is de essentie van wat Leipzig uitstraalt. We komen terug...

Een hinder

Je kan onze spoorwegen niet verwijten dat ze hun informatieplicht niet nakomen. Vandaag werden de vertragingen op de lijnen van de kust naar Brussel veroorzaakt door... een hinder op het spoor. Gerustgesteld door het feit dat het geen persoonsongeval was - een wanhoopsdaad catalogeren als 'een hinder' is niet netjes en wordt door de nmbs eerder als 'persoonsongeval' omschreven - probeer ik me voor te stellen wat dit kan zijn. Een fout geparkeerde auto, een achtergelaten vuilniszak, ... In elk geval snel goed voor een flink uur vertraging en enkele afgeschafte treinen.

Maar goed, vandaag was de oorzaak een hinder 'en gelieve ons hiervoor te verontschuldigen'. Ook bij die verontschuldigen heb ik nooit echt begrepen wat van mij verwacht werd. Niet op reageren lijkt mij de beste optie.

In de toekomst wordt het in elk geval beter. Niet dat de treinen geen vertragingen meer zullen oplopen. In tegendeel, de stations worden met man en macht in gereedheid gebracht zodat je er inderdaad méér zal kunnen, lees moeten, doen dan toekomen en vertrekken alleen. Wachten bij voorbeeld, lang wachten.

Het gekke Genk

Genk is een gekke stad. Geen oud centrum, geen Belfort noch oude stadsrechten. De bevolkingsaanwas die van dit Bokrijkachtige dorpje een stad maakte situeert zich dan ook pas in het begin van de 20ste eeuw: van zowat 6.300 in 1920 tot over de kaap van 60.000 in 2000 toen het officieel een stad werd. En daar is een goede reden voor: na Antwerpen en Gent is het de derde industriestad in Vlaanderen. Toch hebben we na de sluiting van de laatste mijn over Genk lange tijd niet veel meer gehoord dan de perikelen van de Ford fabrieken.

Maar daar gaat nu verandering in komen. Genk heeft zich in de jaren '60 ingeschreven in het modernisme en is van plan dit de volgende jaren te blijven volhouden. Op de foto zie je een beeld van de nieuwe bib. Absoluut een bezoekje waard. Als je met de trein gaat kun je trouwens best een goed boek gebruiken. Een ritje Kortrijk - Genk neemt al snel 3 uur in beslag...

Een Ark voor Antwerpen

Antwerpenaren zijn, afgaande op de argumenten die opgedist worden om de bouw van een brug over de Schelde af te wijzen, zeer begaan met hun gezondheid en het milieu. Ik verdenk de tegenstanders van de brug er trouwens van het op een akkoordje gegooid te hebben met de Nederlandse tegenstanders van de uitdieping van de Westerschelde. Brug en uitdieping zijn immers voor zowel voor- als tegenstanders erg met elkaar gelinkt, en niet alleen om milieuredenen.
Komt er geen uitdieping, dan heb je minder bijkomende goederenmobiliteit nodig en dus ook geen brug, en vice-versa. Komt er wel een brug, dan is de uitdieping ook noodzakelijk, al was het maar om vrije doortocht te verlenen aan de overtuigde tegenstemmers.

Hiervoor bouwen ze in Brussel al ijverig een nieuwe Ark waar voldoende plaats in moet zijn om die hele Antwerpse dierentuin van windhanen en kazakkendraaiers naar veiliger oorden te varen.

Goed nieuws

De grote toeloop is blijkbaar stilaan over. Vanaf nu kan je op min of meer convenabele manier het Magritte museum bezoeken. Maar is het de moeite waard ?

Ja, dat is het. Ik weet, sommigen onder ons zullen een beetje op hun honger blijven omdat het aantal tentoongestelde werken nu ook niet zo spectaculair is. De ruimtes worden voor een stukje opgevuld met brieven en foto's van zijn kompanen, zes in totaal maar telkens in een andere volgorde. Net daarom vind ik het een bezoek waard. De tentoonstelling geeft het surrealisme een plaats in het banale aardse bestaan van een clubje modale burgermannetjes (en vrouwtjes).

En dat is mooi: het getuigt van realiteitszin.

De stadstuin

Eergisteren kondigden we de rurban development reeds aan. Natuurlijk hoef je er niet onmiddellijk nieuwe nederzettingen in de slikken en schorren van de Zeeuwse polder bij voor te stellen. De Stadstuinen in Ronse, bij voorbeeld, komt ook al aardig in de buurt. Het plaatje toont hoe het project er ooit zou moeten uitzien. Fraaie moderne appartementen, veel groen en toch op wandelafstand van het centrum van de stad.

Volgens mij heeft de ontwerper enkele jaren op de VUB gesleten en had ie het daar best naar haar/zijn zin.

Op wieltjes

Soms loopt het mis in de stad. Lucas is het beu dat hij op straat in zijn gezicht gespuwd wordt omdat hij een 'sale Belge' is. En we kunnen met hem meeleven, hij heeft recht en reden om dat beu te zijn. Op zo'n momenten is de roep naar law and order niet alleen aanlokkelijk, maar waarschijnlijk ook noodzakelijk. Ook Molenbeek is de laatste weken op dergelijke onfortuinlijke wijze in het nieuws geweest.

Maar er zijn ook andere plekken in de stad. De skate-piste boven de Recyclart bij voorbeeld, vlakbij de Marollen. Het was er verleden zondag goed toeven in het zonnetje, met een glas champagne in de hand. Het urbane leven leek op wieltjes te lopen, ook -en waarschijnlijk vooral- zonder gendarmen in de buurt.

Rurban development

In een recent artikel in de Revue d'Economie Régionale & Urbaine (2009 / 2) wordt onze aandacht gevraagd voor een duurzame plattelandsontwikkeling. Volgens de auteur, Antoine Bailly, moeten we veel meer aandacht hebben voor die plattelandsontwikkeling. Geografisch bestrijkt het immers niet alleen het grootste gedeelte van het territorium, het is tevens "the place of invention for new economic, social, and power practices, linked to the fundamental process of rurbanisation.

Stadsontwikkelaars, u weze gewaarschuwd. Als je over een paar jaar nog hip wil zijn, is het de hoogste tijd om een beetje in het rurale te investeren...

Het Uitzicht

Bij de vzw. Gynaika, het gelijkekansenhuis te Brussel, loopt nog tot 18 december een tentoonstelling met werk van Christine Marchand. Ja, wel familie van en daar zijn we blij om.

Gelijkekansenhuis
Gelijkvloers
Koningsstraat 136
1000 Brussel

inkom gratis weekdagen 10-12u en 13-17u

Op de website van rosadoc legt mijn zus uit waar het werk over gaat:
"Ruimtelijkheid en begrenzing, dikwijls een begrenzing die de sporen draagt van een menselijke ingreep in de vorm van een gebouw, een weg of een brug. […] De reeks - Het uitzicht – is geschilderd naar foto’s die ik heb genomen vanuit een raam met uitzicht op architectuur van Henry Van de Velde. Ik was gefascineerd door de wijze waarop de gebouwen zich als een areaal in de omringende ruimte manifesteren met vooral speelse ritmes van lijnen en vlakken. Ik vertrek bij het schilderen regelmatig van digitaal bronmateriaal. In het schilderen naar fotografische afbeeldingen wordt de ruimte op een andere manier benaderd. De wereld wordt een vlak en de ruimte, bijgevolg, vooral een mentale ruimte. In het proces dat voorafgaat aan het schilderen spelen herinnering en verbeelding een grote rol. Al schilderend verwijdert het werk zich meer en meer van de foto. Het gaat dan niet meer om een momentopname die naar het verleden verwijst, maar over een mentale constructie in verf, waarbij elke fase, elke penseelstreek een welbepaalde keuze inhoudt. Mijn aandacht concentreert zich op de spanning tussen vlak en diep, tussen presentatie en representatie. De geschilderde ruimte is een nieuwe materiële ruimte waarin mijn relatie tot de initiële ruimte wordt verbeeld."

Als dat geen stadsgedacht is !

Eeuw van de stad

Onze noorderburen besteden op dit ogenblik heel wat aandacht aan de stad. Via de website www.eeuwvandestad.nl kom in een multimediale omgeving terecht waar ze al hun materiaal rond stadsontwikkeling gebundeld hebben en ons digitaal ter beschikking stellen. Ook dit is een stedelijk fenomeen: je hoeft noch je kot buiten te komen, noch je aan bepaalde uren te houden. De digitale bibliotheek bedient ons op onze wenken.

Een belangrijk discussiepunt voor de stad van de toekomst gaat over het verschil tussen een 'open' en een 'gesloten' stad. In een open stad voelt iedereen zich welkom en ze biedt kansen aan creatievelingen die een toekomstproject met de stad voorhebben. De gesloten stad gaat een stuk voorzichtiger om met nieuwkomers, houdt de in- en uitstroom liever zelf een beetje in de hand en zet voornamelijk in op de bescherming en het behoud van wat is.

Welke stad willen we ? En kunnen we een stedelijke samenleving ook zo aansturen dat we dat ideaalbeeld kunnen realiseren ? Of moeten we eerder pragmatisch blijven en uitgaan van wat mogelijk is - in het beste geval -? En wat doe je met het minder beste geval ? Welk verhaal over 'open' of 'gesloten' stad vertel je aan de winkelier wiens ruiten aan diggelen wordt gesmeten in Molenbeek, of aan aan de eigenaar van een uitgebrande auto in een Parijse voorstad ? Kan een buurtwerking de vastgoedmakelaar buiten houden en is dat wel zo'n goed idee ? Wie zal er dan voor zorgen dat alles een beetje netjes blijft ? En moeten de Antwerpenaars nu alleen hun zeg doen over de Lange Wapper of gaat dit het hele verstedelijkte Vlaanderen aan ? Wie regelmatig op de VPRO afstemt kent het antwoord over enkele weken...

Quelle cathédrale !

Wie vanavond de inauguratie van Liège Guillemins op la une gevolgd heeft kan niet ontkennen dat de Luikenaars toch weer voor een ongelooflijk kippenvelmoment gezorgd hebben. Een openingsshow waar zelf de Chinezen jaloers van zouden zijn. Vooral de opera-opvoering is voor herhaling vatbaar. Het station van Calatrava verdient deze overmatige aandacht.

En dit geeft hoop. Als ze nu met een zelfde verbeeldingskracht -en evenveel centen- zich zouden storten op de wijk rond het station, komt alles misschien nog wel goed.

Brussel hoofdstad

Brussel is hoofdstad van veel en velen. Zowel België, Vlaanderen als Europa hebben er hun maatschappelijke zetel. Hoe 'maatschappelijk' die zetel moet opgevat worden is een ander paar mouwen. Brussel wil immers helemaal niet de hoofdstad van Vlaanderen zijn. Daarvoor is de aversie vanwege de Vlaamse Brusselaars tegenover hun verre thuisland veel te groot. Zij schurken zich liever aan tegen de 'open' en 'naar buiten' gekeerde kosmopolieten die het internationale karakter van Brussel centraal stellen. De zware polderklei is hen daarbij een blok aan het been. En zij hebben natuurlijk wel een punt. In Brussel kom je de hele wereld tegen. In de kelders van het SAS of Conrad hotel zit het zuidelijk halfrond, in de appartementen erboven het noordelijk. In de ene wijk wonen vooral Marokkanen, in de andere Congolezen. Ukkel en Vorst is in trek bij de Fransen en in het centrum hokken die vermaledijen Vlamingen samen. Ik weet, dit is een karikatuur, maar wat is dit niet in Brussel.

Op dezelfde manier is Brussel als hoofdstad voor Europa slechts een idee. De hoofdstadfunctie beperkt zich tot de concentratie van een groot deel van de Europese instellingen. Dat is natuurlijk al iets, maar lang niet voldoende. In een echte hoofdstad komen verschillende functies samen: politieke, financiële, economische en bestuurlijke machten ontmoeten er elkaar. Dit is in Brussel niet het geval, nergens in Europa trouwens.

Wat overblijft is een zweem van vergane Belgische glorie, van een glorieus industrieel verleden. Romantici gaan naarstig op zoek naar wat het noorden van dit land, via Brussel met het zuiden verbindt. Sommigen menen dat ze vaderlandslievende gevoelens kunnen opwekken door in hun liedjes Belgenland te bejubelen. Een jammerlijk maar aloud recept dat aanleiding geeft tot de meest banale nummers aller tijden.

Slimmeriken doen het anders. Tussen het nationalistisch puin zien zij waar noord, centrum en zuid zich werkelijk dagdagelijks mee bezig houdt: bier brouwen. Terecht claimen ze Brussel daarbij als "Beercapital'. Op hun site vind je een overzicht van de verschillende Belgische bieren en hun brouwerijen. Brusselse cafés en restaurants passeren ook de revue. Wat opvalt is dat naast oude vaste waarden, ook heel wat nieuwe of vernieuwde brouwerijen de club komen vervoegen. Dat is een hoopvol teken voor de uitbouw van een nieuwe bierbrouwersnatie ! Zelf ging ik alvast eens langs bij onze Waalse vrienden van de brasserie d'Ecaussinnes. Hun etiketten zien er niet uit maar het brouwsel mag er best wezen. Ik proefde er van de Ultra-Soif; de Ultra Blonde, de Ultra Ambrée en de Ultradélice. A découvrir ...

The Grand Harbour.

Vele steden hebben een haven. Dikwijls hebben ze er hun ontwikkeling aan te danken. Valletta, de hoofdstad van Malta, is een haven. En het is maar zeer de vraag of de stad er haar ontwikkeling aan te danken heeft.

Lange tijd was Malta niets anders dan een militaire burcht in het midden van de Méditerannée. Dat had ze te danken aan haar 'Grand Harbour", een gigantische natuurlijke haven die diep het land intrekt. Het bracht haar veel fortificaties en barokke kerken op. Met de tweede wereldoorlog hebben de Duitsers alles nog eens flink plat gebombardeerd en sindsdien was het wachten tot de Unesco geld genoeg bijeen bracht om de stad in haar middeleeuws aanzien terug op te bouwen. Nu de militaire rol van het eiland is uitgespeeld, blijft enkel nog toerisme over.

Dat is zeer zeker beter dan niets. Maar het toont toch ook wel aan dat een militaire economie in essentie een roofeconomie is. Door de eeuwen heen hebben verschillende mogendheden het eiland volledig kaalgeplukt. Wat de Maltezers nu nog rest is geschiedenis.

Financiële crisis ?

Er was een tijd dat Europese middelen massaal werden geïnvesteerd om bij voorbeeld nieuwe weginfrastructuur aan te leggen in Spanje en Portugal. Of in snelle spoorweglijnen tussen de belangrijkste Europese Steden.

Vandaag zien we die centen zowat overal opduiken, zelfs in Gent of Luik, voor de financiering van een wijkproject. We kunnen ons afvragen of dat allemaal wel zo nodig moet, die EU-subsidies, maar goed, dit is een kwestie van herverdeling. Zo ook in Gozo, één van de Maltezer eilandbroeders. Daar gaan ze één van hun belangrijkste toeristische attracties in een 'interactief' kleedje steken. Ik mag er niet aan denken wat ik me daarbij moet voorstellen, een soort middeleeuws Disneypark ?

Maar Malta kan dat niet financieren. Malta heeft weinig inkomsten en dit is niet verwonderlijk: er is niets - op enkele cactusvijgen en kappertjes na. Daarnaast staat onze nieuwe EU-vriend ook bekend als een belastingvriendelijke omgeving. En zoals dikwijls, is er een omgekeerde correlatie tussen de belastingdruk op een bepaalde plek en de rijkdom van diegenen die er verblijven.Op de eilanden zie je dus wel poepsjieke hotels en de havens liggen vol magnifieke jachten waartussen dit van onze eigen royalty's waarschijnlijk niet eens zou opvallen. Het is dus niet omdat Malta weinig inkomsten heeft, dat er geen geld aanwezig is.

Maar, om verder te investeren in het toerisme worden niet de centen van het luxe-toerisme gemobiliseerd, wel deze van.... IJsland of all places. Terwijl ze ginds in het hoge noorden het nationaal faillissement nabij zijn, draineren ze de weinig overgebleven centen van hun overheidsbudget naar de andere kant van Europa om daar nieuwe projecten te financieren voor het Maltees toerisme. Ik ben normaal geen EU-scepticus, maar nu kom ik toch in de verleiding.

't Kan verkeren

Soms loopt de geschiedenis anders dan verwacht. Vandaag is Noli een klein maar leuk toeristisch dorpje in de buurt van Genua.

In vroeger tijden was het nog een autonome maritieme republiek, één van die stadsstaten die Italië rijk was. Columbus zou zelfs hier aan boord gegaan zijn van een schip dat hem uiteindelijk eerst in Portugal en dus later in Spanje en tenslotte in de Amerika's zou brengen.

Hieronder een beetje geschiedenis:
• 1099, Noli participated in the first crusade campaign, capitalising its participation by getting richer and obtaining more privileges. The town was growing in size.
• 1192, the free Municipality was established: tradition says that the cession of possessions of the Del Carretto family took place in the church of San Paragorio on August 7th.
• 1202, affirmation of Noli as maritime Republic as a result of the alliance of this Guelfo municipality with powerful republic of Genoa against Savona and marquis territory of Finale, the Ghibellines.
• 1239, Pope Gregory IX, as recognition for help given by the people of Noli in the war with Federico II, assigned to Noli the title of archbishop territory, separating it from Savona: this status remained until 1820..
• XIV cen., golden period of Noli’s glory and power.
• 1797, with fall of Republic of Genoa, Noli passed under French dominance losing its autonomy completely.

Toen ze onder Napoleon's knoet gekomen zijn was het dus gedaan met het vrije leven en gleed Noli weg tot een banaal dorpje langs de kust. Gelukkig heeft het toerisme onlangs weerom voor verandering gezorgd. Als je me nu zou vragen waar het leuker toeven is, in Genua of in Noli, dan zou ik het wel weten...

Afscheid van Hasselt

Zaterdag was er veel volk op de been. De zon scheen, een ideale dag om te shoppen dus. Wij vonden gelukkig een leuke kroeg waar goede bieren tegen zeer democratische prijzen geserveerd werden: 'In de kleine Hal' . Onze keuze viel op een Omer, een nieuw, stevig traditioneel blond bier van hoge gisting van brouwerij Bockor. Lekkere hoptinten zorgen voor een gelaagde structuur en zachtbittere aroma's. Ik geef toe, het komt van de andere kant van de wereld (Bellegem) maar toch -, een aanrader !

Pils van Cristal hebben we natuurlijk ook verschillende malen uitgeprobeerd, maar slechts één keer 'ech lekker' bevonden: vanuit een vers vat getapt. Bij de andere degustaties was er altijd wel iets dat niet voor 100% in orde was, en dat laat zich onmiddellijk smaken in het glas.

Hasselt is, zoals reeds vermeld, een shoppingstad. Op zondag laat zich dat voelen, dan is het piepedood. Zelfs onze favoriete kroeg sluit dan de deuren. Enkel het jenevermuseum trok nog volk, ons incluis. Maar, en zo hoort het ook op dit soort studiereizen, toch weer wat bijgeleerd: het belangrijkste verschil in productieproces tussen enerzijds bier en wisky en anderzijds jenever... na la die jaren.

Gelukkig waren we ook nog even de tentoonstelling 'In her Shoes' binnengelopen in het modemuseum. Hier kwam de ware stads-aard van Hasselt tot uiting. Op het - illegaal gekiekte - fotootje, zie je een ontwerp van Rem Koolhaas. Als je gebouwen kan zetten die de zwaartekracht lijken te tarten, dan kun je schoenen ontwerpen ook, me dunkt : stadsschoenen.

Gebakken (in de ) lucht.

Goed, ik ben overtuigd. Hasselt is een echte stad. Een kraanbedrijfje uit Zonhoven, hier vlakbij, is op het idee gekomen om etentjes in de lucht te verkopen. Vanavond vond er bij het busstation te Hasselt een overtuigende demonstratie plaats. Voor een niet nader genoemd bedrag kan je met een twintigtal zo'n 50 meter van de grond gaan om, als je dan nog iets door je keel krijgt, te genieten van een gastronomisch hoogstandje. De 'uitvinders' verkopen hun concept ondertussen al wereldwijd. Wie een tafeltje wil 'vastleggen', hier is het adres.

Dat is nu de essentie waar innovatie over gaat: nieuwe toepassingen vinden voor bestaande of gemakkelijk te ontwikkelen technologieën. Om de een of andere reden komen die gasten uit Zonhoven niet alleen op het idee, maar weten het daarenboven nog te vermarkten ook.

Chapeau daarvoor !

Eén groot stadsproject

Op een zomerse dag als vandaag lijkt Hasselt wel één groot stadsproject. Autovrije straten, hippe winkels en fusion restaurants, je struikelt erover in het stadscentrum. Toch is Hasselt ook nog een echte stad. Het heeft zowaar twee ringwegen die doorkruist worden door wegen van te lande die radiaal op de markt uitkomen.

Maar alles is nieuw, en blijkbaar gaat het erg hard. Als je een jongetje van een jaar of negen aan vader hoort vragen of het restaurant waar ze voor staan twee jaar geleden geen beenhouwer was, weet je dat het snel gaat in de hoofdstad der cafébazen.

Een net stadje

We hebben onze moed bijeen gezocht en een kamer geboekt in bruisend Hasselt. De volgende dagen zullen we eens kijken wat die stad zoal te bieden heeft.
Wat meteen al opvalt: Hasselt is netjes, dat is het minste wat je kan zeggen.

En voorlopig ook het enige.

Kameleons zijn gelukkige dieren

Soms zijn steden harmonischer dan je denkt. Opvallend bij voorbeeld hoe op deze foto de kleuren van de autootjes overeenkomen met de kleuren van de daken. Nochtans, auto's en daken hebben zelden rechtstreeks contact en ik denk ook niet dat de eigenaars van de auto's bij de aanschaf ervan hun keuze hebben laten bepalen door de kleur van hun dakbedekking.

In sommige wijken zijn bepaalde kleurencombinaties dus dominant, zoals hier in een perifere wijk in Praag. Ook sommige Luikse buurten hebben zo'n specifiek kleurenpallet: rood en wit, met donkergrijze lijnen en vlakken ertussen.

Bij de kleur van bouwmaterialen, zeker als ze streekeigen zijn, speelt keuze natuurlijk geen doorslaggevende rol. De eigenheid van het materiaal bepaalt de kleur. Maar blijkbaar heeft dit ook een sterke invloed op de kleur voorkeuren van de inwoners.

Zou je zover kunnen gaan te bedenken dat de mensen in de straat van de foto zich dan ook goed voelen in hun wijk ? Waarschijnlijk wel. Het is een ver gevorderd stadium van assimilatie met de buurt, dat doe je niet als je er weg wilt. Vandaar: kameleons moeten gelukkige dieren zijn.

Een rommelig parkje

Hoe komt het dat vele mensen het aangenaam toeven vinden in Barcelona, maar liever niet naar La Louvière hun reis boeken ?

Als ik bij mezelf te rade ga, en dat is bij dergelijke vragen de meest voor de hand liggende bron, denk daarbij vooral aan twee factoren. Zo mag een bepaalde rommeligheid zeker niet ontbreken. Rommeligheid nodigt me uit om het niet zo nauw te nemen met alle maatschappelijke regels en normen. In haar uiterste vorm leidt dit natuurlijk tot regelrechte criminaliteit. Maar in een mildere vorm kun je er een vrijplaats bij voorstellen, in mijn geval waarschijnlijk een uitlaatklep voor opgelopen frustraties. De relaxte houding ten overstaande van regels nodigt me uit om te dromen over wat mogelijk zou kunnen zijn indien we niet gehinderd zouden worden door de welgekende wettelijke beperkingen en praktische, meestal morele, bezwaren. Rommel in de stad spreekt, en dat zegt wel iets over mezelf, mijn romantische kant aan, laat me verdwalen en maakt mijn ziel amoureus. Het is zoals snuisteren in een boekenzaak, ook dat is veel leuker als niet alles netjes op onderwerp of auteur staat. Ik kan me best voorstellen dat dit voor anderen vooral onrust kan betekenen. Het gaat om experimenteren, denken en doen buiten de betreden paden om.

Maar rommel alleen is niet voldoende om de aantrekkingskracht van een stad te verklaren. Indien dit wel zou zijn, dan waren de steden in de jaren ’70 en ’80 niet zo massaal leeggelopen, in tegendeel. Maar de laatste twintig jaar is er veel veranderd. Hoewel niet alle stedelijke ingrepen onverdeelde successen te noemen zijn, stel ik vast dat ook voor mij vele steden pas dan aantrekkelijk geworden zijn. Die omwenteling heeft alles te maken met nieuwe investeringen in de stad, zowel vanwege de overheid, private investeerders, als vanwege de inwoners zelf.

Maar hoe voorkomen we nu dat die nieuwe investeringen de rommeligheid in de stad volledig verdrijft ? Vele stadsprojecten zijn er immers net op gericht om de risico's voor de stedelijke gebruiker zoveel mogelijk in te perken, om rommel om te zetten in orde. Over dit thema, en de consequenties ervan voor de inrichting en het gebruik van de publieke infrastructuur, schreef Iain Borden, professor architectuur en stadscultuur aan het University College van Londen, een artikel dat we terugvinden op Archfarm.

Op de foto: een rommelig parkje in Torino: leuke plek !

Stadsuitbreidingen

Stadsuitbreidingen hoeven niet steeds in de stad plaats te vinden. Onze Belgische kuststeden zijn hier mooie voorbeelden van. In Blankenberge vind je zo een prachtige verzameling art-nouveau villa's van Brusselaars die zich hier in hun tweede verblijf installeerden.

Eerst de adel, later de bourgeoisie, heeft zich reeds langer idyllische kustplaatsjes eigen gemaakt. En wat fijn is aan deze mensen: ze hebben dikwijls lef. Met of zonder geld permitteren ze zich architecturale hoogstandjes waar de volgende generaties nog lang plezier aan kunnen beleven. Hier in Bexhill-on-Sea, in het zuid-Engelse East-Sussex, staat het prachtige De la Warr- paviljoen. Wie meer wil weten, volgt even deze link.

Ik besluit alvast dat de rasterstad reeds van alle tijden was. Veel meer dan een ruimtelijk, is het een mentaal concept, eigen aan de stedeling die zich alle mooie plekjes op aarde eigen, en dikwijls mooier maakt.

Wie zich ook eens zo'n stedeling wil voelen maar daarvoor niet naar Engeland gaat: onze NMBS is nog steeds gul met dagtrips naar de zee. De stad Blankenberge organiseert trouwens geregeld art-nouveau wandelingen. Dit jaar nog op
zondag 2 augustus om 10.00u
zondag 30 augustus om 10.00u
zondag 27 september om 10.00u
zondag 27 december om 10.00u
zondag 30 januari om 10.00u (2010)

Het vertrek van deze wandelingen is telkens aan het Belle Epoque Centrum, Elisabethstraat 24.
De duur van de wandeling is ongeveer 2 uur en de deelname is gratis ! Meer info via deze link.

Wij wensen u nog een prettige vakantie !

Shoppen in de stad

Sommigen zweren bij den Delhaize, anderen blijven trouw aan Carrefour. De rationeel georganiseerden onder ons stappen Colruyt binnen en diegenen die tot het clubje behoren laden eens per week hun karren vol bij Makro. Je zal me geen kritiek horen leveren, in tegendeel. De uitvinding van de supermarkt, bij uitstek een stedelijk product, zat meteen goed.

Maar zo'n mooie verzameling fazantjes, patrijsjes, konijnen en, jawel: caracollen ofte slakken, vind je enkel in dit gespecialiseerde buurtwinkeltje ergens in de achterstraatjes in Barcelona. Met wat ik in de supermarkt koop zal ik lekkere dingen maken, met wat ik hier koop kan ik toveren.

In geconcentreerde vorm

Vandaag was het alweer het einde van de Tour. Ik hou wel van de Tour, vooral omdat het steeds geassocieerd is met vakantie. Met het einde van de Tour is dan helaas ook het einde van de vakantie in zicht. Enkele rondjes op de Champs-Elysées, een sprintje en Frankrijk's mooiste liedje was uit. Niet voor niets vindt het sluitstuk van deze wielerwedstrijd plaats in Parijs, Frankrijk's hoofdstad en meteen ook de hoofdstad der hoofdsteden.

De foto, genomen vanop de Tour Montparnasse, toont een beetje waarom Parijs een hoofdstad is. Op de voorgrond zie je de jardin de luxembourg met links daarvan de Senaat. Niet dat die Senaat zoveel te zeggen heeft, maar daar zit wel zowat heel Frankrijk in vertegenwoordigd. Iets meer naar achter herken je de kathedraal van de Notre-Dame, ijkpunt voor gotische kerkelijke bouwkunst die daarmee tevens haar wereldlijke macht gestalte gaf. Het is de plek waar Napoleon zich gekroond heeft. Net links achter de Notre-Dame tenslotte zie je nog het stadhuis van Parijs. Tussen al dat machtsvertoon, moeten Parijse Burgemeesters uit stevig hout gesneden zijn om naast Frankrijk, ook Parijs aan bod te laten komen. In Parijs komen alle representatieve functies samen, zeggen ze dan.

Laatst kwam ik in Lille drie Parisiennes tegen die glashelder weergaven waarom Parijs een hoofdstad is. Ze kwamen naar Lille om eens in een Europese omgeving te zijn. Parijs was voor hen een, soms te, geconcentreerde vorm van Frankrijk.

Een straat met vele gezichten

Dikwijls vinden we net die buurten mooi waar een min of meer uniforme, rijke bourgeois architectuur gecombineerd is met een leesbare structuur. Hiermee bedoel ik: een hoofdstraat met grote winkels, zijstraten met kleine winkels, boetieks en restaurantjes en vervolgens steeds meer woningen. Een plek waar we ook zonder kaart onze weg in terugvinden, zeg maar.

Toch is architecturale variëteit zoveel aantrekkelijker dan uniformiteit, alleen moet je dan de moeite nemen om elk gebouw afzonderlijk te bekijken, zoals op het plaatje...

Een stad is geen land

Vandaag wordt over stadscultuur dikwijls gedacht als ware het de tegenpool van een nationale cultuur. Zo'n nationale cultuur wordt gekenmerkt door een opgebouwde geschiedenis met tradities waar dan een nationale identiteit uit voortkomt. Het land wordt, in onze Europese contreien, bestuurd via een representatieve democratie die regels oplegt binnen haar territorium.

De steden zouden het helemaal anders doen. In de plaats van naar het verleden te kijken, naar haar geschiedenis en tradities, kijkt ze naar de toekomst. Liefst met een visie en concrete projecten waarrond je nieuwe gebruikers kan mobiliseren. Ook de stedelijke identiteit wordt dan per definitie iets hybride. Om die hybride stad te besturen schiet de representatieve democratie natuurlijk te kort: in een stad werk je via participatieve besluitvorming en de stad beperkt zich niet tot het eigen territorium, maar richt zich tot het netwerk waar het zelf deel van uitmaakt.

Maar als we naar Barcelona kijken, met haar Sagrada Familia bij voorbeeld als langlopend toekomstproject, met haar kunstenaars zoals Tàpies en Miró, met haar olympische waterfront etc... Dan zie ik daar vooral erg veel lokale traditie en identiteit in verwerkt, weinig participatieve besluitvorming en wel degelijk gefocust op een concreet territorium.

We kunnen de initiële redenering dan ook beter omdraaien. De Europese steden hebben (mét hun regio's) sinds de jaren '90 van vorige eeuw zeker een renaissance doorgemaakt, ten koste van de nationale staten. Als landen/staten vandaag nog reden van bestaan willen hebben, zullen zij uit hun pijp moeten komen met een mobiliserend project waar de verschillende steden zich kunnen in terug vinden. Steden zullen daartoe nog meer participeren aan de landelijke besluitvorming dan vandaag het geval is. Een nationale cultuur zal dus meer een hybride cultuur worden, gevoed door verschillende netwerken. Onder die netwerken vinden we zeker de stedelijke terug, die het oorspronkelijk nationale territorium zelfs kunnen overstijgen.

De noodzaak voor Change zit hem vandaag dus eerder bij de nationale cultuur, dan bij de stedelijke.

De café-spaghetti van La ville de Dinant

De beste cafés kom je in België dikwijls tegen in de buurt van goed gefrequenteerde treinstations. De lange wachttijden tussen twee treinen door en de vele vertragingen zullen daar waarschijnlijk niet vreemd aan zijn. Ze dragen meestal de naam van de stad waarheen je trein had moeten gaan.

Hier staan we aan het station van Brussel-Luxemburg. Tegenover de glimmende mastodonten van het Europees parlement adviseer ik A La ville de Dinant aan voor een authentieke café-spaghetti zoals je die vandaag nog maar zelden geserveerd krijgt. Op een basis van massa ajuin wordt goed uitgebakken vet varkensgekapt met eenzelfde hoeveelheid rundsgehakt een aantal uurtjes (3 om precies te zijn) zachtjes te sudderen gezet tussen een overvloed aan verse tomaatjes.

Het resultaat is een stevige, hartige, intense bolognaise-saus waarvan je maar één schepje nodig hebt voor een soepbord vol pasta. En een goed pint natuurlijk.

Meer moet dat niet zijn.

Hoofdsteden

Berlijn is een hoofdstad, daar kan je niet naast kijken. Andere hoofdsteden hebben het soms moeilijker om ons daarvan te overtuigen. Amsterdam, bij voorbeeld, heeft vele kwaliteiten, maar is geen hoofdstad. Ze noemen dat dan een 'titulaire' hoofdstad. De effectieve exploitatiezetel van Nederland is al sinds de 16de eeuw in Den Haag gevestigd.

Dat is jammer, ik heb het wel voor effectieve hoofdsteden. Plekken waar de Macht materieel aanwezig is in de vorm van ruimtelijke structuren en gebouwen. Ik weet, gebouwen en macht, er zijn al heel wat boeken over geschreven, het kan een gevaarlijk huwelijk zijn, maar dat hoeft niet. Berlijn is/was van beiden een mooi voorbeeld. Vandaag dus vooral in de positieve zin. Het nieuwe parlement met de glazen koepel van Norman Foster, (Sir voor de vrienden) is ons welbekend.

Vandaag vragen we even uw aandacht voor de andere gebouwen in het "Regierungsviertel". Op het fotootje: het Marie-Elisabeth-Lüders-Haus, neergezet door Stephan Braunfels.

Ach Berlijn... een hoofdstad zoals we ze graag hebben !

Stadsstrand

Het Stadsstrand... we kennen het nog maar sinds enkele jaren. Een van de eerste die ik ken was Paris Plage in, jawel: Parijs en zogezegd bedoeld om diegenen die zich geen reisje konden permitteren van een strandvakantie te laten genieten. Ondertussen moet zowat elke moderne stad haar stadsstrand hebben (je zal zien, binnenkort pakt zelfs Tienen met een stadsstrand uit) .

En bij het stadsstrand hoort hippe strandkledij. Via de Standaard krijg je alvast een nietszeggend kledingadvies over wat je zoal kan aantrekken op Brussel Bad.

Ik zie liever een Itsy Bitsy Teenie Weenie Yellow Polka Dot Bikini. Er zijn vele versies van, maar hier houden we het decent bij Brian Hyland's uitvoering van 1960.

Op de foto: Langs de straten in Torino, het fotootje volstaat...

Antoni Tàpies and the public sphere

Kunnen we spreken over stedelijke schilders en niet-stedelijke schilders ? We hebben ons de vraag al eens eerder gesteld. (De stedelijkheid van Raveel).

Bij Tàpies komt de vraag zelfs niet in ons op. De verbondenheid met Barcelona, Catalonië en de rest van de wereld wordt door weinigen op zo'n indringende wijze verbeeld. Tàpies zelf staat daarbij centraal, daar is geen taboe rond. En met hem alles wat hij is, of geworden is.

In Barcelona is zijn Fundació op dit ogenblik nog gesloten voor renovatie. Maar ondertussen worden er wel andere interessante uitjes georganiseerd. Een wandeling door de stad bij voorbeeld waarbij langs gegaan wordt bij verschillende werken van Tàpies. Maar het is natuurlijk veel meer dan schilderijen kijken.

The interest in these works is twofold for, aside from the character of the works themselves, they invite us to reflect on the concepts of urban space and public art through their interaction with the space.

Dat vind ik nu eens een mooi opleidingsonderdeel voor stedelijke planners of, waarom niet, voor stadspoliticologen. Meer info vind je hier .

Baboedup baboebioeippioe

On the sunny side of the street... In El Born, bij voorbeeld, de carrer de la princesa... .

Een van de leukere uitvoeringen door de Clark Sisters !

De stad, de zee en haar hinterland

De zee zie je niet op het plaatje, die ligt aan de andere kant. Maar voor de rest voldoet het beeld. De relatie van de stad met haar hinterland was er vroeger een van wederzijdse afhankelijkheid. Vandaag is die afhankelijkheid eenzijdig geworden. Dikwijls wordt daarbij gedacht dat het hinterland afhankelijk zou zijn van de stad. Dit klopt nog maar enkel als het gaat om een zeker aanbod exotisch vertier. Voorts kan het Europese hinterland het evengoed af zonder stad.

In de steden zijn ze daar nog niet zo zeker van. Zij zien zich graag als regionaal centrum van het wereldgebeuren. Dat was misschien zo in een tijd dat steden massaal werk konden aanbieden aan landarbeiders die door mechanisatie van de landbouw geen kant meer op konden, maar vandaag blijven die arbeiders liever het zogezegde platteland bewonen. Dat ze een vijftigtal kilometer moeten omrijden om elders werk te vinden, nemen ze er graag bij.

Ondertussen worden de steden steeds meer zelf afhankelijk van hun hinterland. Niet meer rechtstreeks omwille van voedsel, dat kan immers van overal, via de zee bij voorbeeld, aangevoerd worden. Maar eerder omwille van hun stedelijke legitimering. Al die stedelijke functies, al die investeringen om internationaal competitief te blijven, dat kost handenvol geld... en zelfs het meest saaie provinciestadje vindt dat ze haar plaats heeft en moet in stand houden.

Her en der zien we steden dan ook pleiten voor de oprichting van stadsregio's. De enige reden hiervoor is dat de arme steden het rijke hinterland vandaag nodig hebben om financieel overeind te blijven. Zo wil Brussel dolgraag uitbreiden met de rijke rand en ook Kortrijk zou graag een stadsregio worden. Wie in de gemeenten rond Kortrijk woont zal zich daarbij wel afvragen wat daar nu de meerwaarde van is. Die dorpen zijn zelf goed voorzien van alles wat de geglobaliseerde mens vandaag nodig heeft. Als Kortrijk steun wil mobiliseren voor haar stadsregio, zal ze nog serieus uit haar pijp mogen komen om haar regionale hegemonie te bewijzen.

Water in de stad

Vandaag zijn we met Grenzeloze Schelde vzw de Gentse binnenstad ingetrokken om eens te kijken op welke wijze ze daar nieuwe ruimte gecreëerd hebben voor hun waterlopen.

En we hebben weer veel bijgeleerd.

Zo leerden we bij voorbeeld dat een Rabot een soort 'droog sas' is, waarbij de bootjes over een hellend vlak gesleept worden om van het ene waterniveau naar het andere getild te worden.

Of dat Boudewijn met den IJzeren arm de eerste brug in Gent liet aanleggen om een snelle verbinding tussen Brugge en Keulen te realiseren. En dat daar vervolgens een fort moest neergepoot worden om die brug te beschermen wat later het Gravensteen geworden is.

Of dat water de dag van vandaag aantrekkelijk is om als centrale troef in vastgoedontwikkelingen uit te spelen, zoals bij de oude dokken.

Maar we leerden vooral dat water in de stad erg fijn is als het weer warm is, en de jongens jong...

Nieuwe stadsbewoners

Het Wereldbevolkingsrapport 2007 van het United Nations Population Fund (UNFPA), focuste langs de ene kant wel op de problematiek van stedelijke overbevolking door die nieuwe stadsbewoners, maar daarnaast toch ook vooral op nieuwe kansen die mogelijk worden door stedelijke groei en ontwikkeling. Kansen die ze op het rurale binnenland nooit kunnen tegenkomen.

Het rapport stelt dat steden veel meer zijn dan dicht op elkaar gepakte miserie. Het zijn tevens centra van ontwikkeling, hoop. Centra van kansen op economische groei, op onderwijs, op geneeskundige zorg... Dikwijls wordt dan de vergelijking gemaakt met de groei van Europese steden. Ook hier, net zoals in elk ander geïndustrialiseerd land, is economische groei steeds samen gegaan met urbanisatie. Als armoede zich in steden concentreert, dan is het net omdat de stad het beeld vertegenwoordigt van de hoop om een uitweg voor die armoede te vinden. In plaats van mensen te ontmoedigen om naar de stad te komen, zouden overheden dus beter mensen aanmoedigen om naar de stad te komen. Zij kunnen dit door degelijke woon- en werkruimtes te creëren in de stad, door te investeren in publieke infrastructuur, kortom, door de urbanisatie van de stad te plannen en zelf aan te sturen.

Graag zou ik optimist willen zijn en ook de verdere urbanisatie van de steden hoopvol tegemoet zien. Helaas moet niemand zich illusies maken. Mensen kiezen niet steeds omwille van positieve motieven voor de stad, maar eerder omdat de situatie op het platteland niet meer te harden is. Oorlog, honger, droogte, armoede... en dikwijls alles van dat fraais samen. De overheden die van de stad plaatsten van hoop zouden moeten maken, zijn dikwijls dezelfde als diegenen die het platteland een hel maken. Op de foto: een cité langs een toegangsweg naar Lubumbashi-stad.

Noorderlicht al gezien ?

Voor het café van de week strijken we vandaag neer bij het Noorderlichtcafé in Amsterdam. Het Noorderlichtcafé maakt min of meer deel uit van het NDSM-project op het IJ. Je kan het gemakkelijk bereiken vanaf het centraal station met de veerboot (lokaal ook wel pont genoemd).

Vooral de locatie is geweldig. Midden het centrum van Amsterdam en toch zo ver weg van de knusse huisjes, leuke torentjes en gezellige grachten. Bij NDSM zit je te midden het industrieel erfgoed van de Amsterdamse haven.

NDSM zelf is ook meer dan een bezoek waard. In een vroegere scheepsloods beheert een collectief zootje ongeregeld er een stedelijke broedplaats voor jong geweld dat het wil waarmaken in de creatieve economie. In de gigantische loods hebben binnenhuisarchitecten, webmasters, schilders, filmmakers en nog veel meer hun eigen atelier opgebouwd. Zolang ze geen slachtoffer worden van hun eigen succes, en dus projectontwikkelaars kunnen afhouden, zal er nog veel leuks te beleven zijn.

Wordt zeker vervolgd...

14 juillet: Tremblez Tirans !

Op 14 juli wordt het vaderland geëerd. Hieronder een van de meer interessante strofen van de Marseillaise:

Tremblez, tyrans! et vous, perfides,
L'opprobe de tous les partis,
Tremblez! vos projets parricides
|: Vont enfin recevoir leur prix.:|
Tout est soldat pour vous combattre,
S'ils tombent, nos jeunes héros,
La terre en produit de nouveaux
Contre vous tout prêts à se battre.

Maar helaas, schone liedjes duren niet lang. Binnen de kortste keren vervangt de revolutie de ene tiran door de andere. Vandaag zien we hier en daar in de stad nog een slogan. Stille hoop voor een nieuwe mobilisatie.
Zucht...

Wanted: urban innovators

Wie nog een job zoekt in de stadsontwikkeling van
Sjanghai, gelieve dringend contact op te nemen met Nancy LU...

Wat zijn zoal de sectoren waar je een job in kan vinden ?
- economische ontwikkeling, sociale structuren, investeringsmanagement, stadsplanning, architectuur en vooral: city branding om het hele zootje ook nog verkocht te krijgen. Je moet daarbij vooral blijk geven van innovativiteit. Dat wil vooral zeggen: zelfde wijn in hippe zakken.

Op pelgrimage

Een pelgrimage is altijd wel enkele tienden van een aflaat waard. Vandaag volgden de weg van Chlodovech I, ook bekend onder de naam Clovis.

Clovis kwam uit Doornik, ooit een vurige stede, maar nu rustig slapend op een half uurtje hiervandaan. Clovis was reeds in de Vde eeuw één van die grote Europese denkers die ons landje heeft voortgebracht. Tamelijk snel begon hij zijn plan, om de Europese volken te verenigen, dan ook uit te voeren. En, zoals dikwijls, gaat dat eenvoudiger als je een beetje sympathiek overkomt. Clovis liet zich dan ook bekeren tot Rooms-Katholiek en dopen, meer bepaald in Reims door een zekere Regimus, vandaag herdacht als Saint-Rémi.

Clovis rust van zijn Europese avonturen al een tijdje uit in een abdij nabij Parijs, Saint-Rémi is in Reims gebleven. Af en toe halen ze het schrijn met zijn lijk uit de kast om het een beetje te vereren (foto).

Daarna heeft iedereen een goede reden om een fles champagne te kraken.

Mieux que la ville

Dezer dagen zou je het niet verwachten, maar moderne voorsteden prijzen zich tegenwoordig aan met slogans als "Tinqueux, mieux que la ville". Tinqueux is een voorstad van Reims, hoofdstad van een van de betere producten die de mens heeft uitgevonden. Lange tijd hebben we ons afgevraagd wat er zoal beter was in Tinqueux dan in Reims.

Je vindt er vele KMO's, een sporthal, grootwarenhuizen, saaie huisjes, goedkope hotels en een gigantisch chinees restaurant.

Wij kozen voor een plaatselijke specialiteit, twee glazen en een goedkoop hotel en inderdaad... Tinqueux, c'est mieux que la ville !